تعبیرى که در آیات فوق در مورد انفاق خواندیم، که: فرمود هر چیزى را که در راه خدا انفاق کنید، خداوند جاى آن را پر مى کند تعبیرى است بسیار پر معنى.
اولاً: از این نظر که «شىء» به معنى وسیع کلمه، تمام انواع انفاقها را اعم از مادى و معنوى، کوچک و بزرگ، به هر انسان نیازمند، اعم از صغیر و کبیر، همه، را شامل مى شود، مهم این است که انسان از سرمایه هاى موجود خود در راه خدا ببخشد، به هر کیفیت و به هر کمیت باشد.
ثانیاً: انفاق را از مفهوم فنا بیرون مى آورد، و رنگ بقا به آن مى دهد; چرا که خداوند تضمین کرده، با مواهب مادى و معنوى خود، که چندین برابر و گاه هزاران برابر ـ و حداقل ده برابر است ـ جاى آن را پر کند، و به این ترتیب، شخص انفاق کننده، هنگامى که با این روحیه و این عقیده، به میدان مى آید دست و دل بازترى خواهد داشت، او هرگز احساس کمبود، و فکر فقر، به مغز خود راه نمى دهد، بلکه خدا را شکر مى گوید، که او را موفق به چنین تجارت پرسودى کرده است.
همان تعبیرى که قرآن مجید در آیات 10 و 11 سوره «صف» فرموده است: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّکُمْ عَلى تِجارَة تُنْجِیکُمْ مِنْ عَذاب أَلِیم * تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللّهِ بِأَمْوالِکُمْ وَ أَنْفُسِکُمْ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ:
«اى کسانى که ایمان آورده اید! آیا شما را به تجارت پرسودى که از عذاب دردناک رهائیتان مى بخشد راهنمائى بنمایم؟ * ایمان به خدا و پیامبرش بیاورید و در راه خدا با اموال و جان هایتان جهاد کنید، این براى شما بهتر است اگر مى دانستید».
در روایتى از پیغمبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم که فرمود:
 یُنادِى مُناد کُلَّ لَیْلَة لِدُوا لِلْمَوْتِ!
وَ یُنادِى مُناد ابْنُوا لِلْخَرابِ!
وَ یُنادِى مُناد اللّهُمَّ هَبْ لِلْمُنْفِقِ خَلَفاً.
وَ یُنادِى مُناد اللّهُمَّ هَبْ لِلْمُمْسِکِ تَلَفاً!
وَ یُنادِى مُناد لَیْتَ النّاسَ لَمْ یُخْلَقُوا.
وَ یُنادِى مُناد لَیْتَهُمْ إِذْ خُلِقُوا فَکَّرُوا فِیْما لَهُ خُلِقُوا!:
«در هر شب منادى آسمانى ندا مى دهد: بزائید براى مردن!
و منادى دیگرى ندا مى دهد: بنا کنید براى ویرانى!
و منادى ندا مى دهد: خداوندا! براى آنها که انفاق مى کنند عوضى قرار ده.
و منادى دیگرى ندا مى کند: خداوندا! براى آنها که امساک مى کنند تلفى قرار ده!
و منادى دیگرى مى گوید: اى کاش مردم آفریده نمى شدند!
و منادى دیگرى صدا مى زند: اى کاش اکنون که آفریده شدند، اندیشه مى کردند که براى چه آفریده شده اند»؟.(1)
(منظور از این منادى ها که ندا مى دهند، فرشتگان اند که به فرمان خدا تدبیر امور این عالم مى کنند).
در حدیث دیگرى از آن حضرت مى خوانیم: مَنْ أَیْقَنَ بِالْخَلَفِ سَخَتْ نَفْسُهُ بِالنَّفَقَةِ!: «کسى که یقین به عوض و جانشین داشته باشد، در انفاق کردن سخاوتمند خواهد بود».(2)
 همین معنى از امام باقر(علیه السلام) و امام صادق(علیه السلام)، نیز نقل شده است.
اما مسأله مهم، این است که: انفاق از اموال حلال و مشروع باشد که خدا غیر آن را قبول نمى کند، و برکت نمى دهد.
لذا در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: شخصى خدمتش عرض کرد، دو آیه در قرآن است که هر چه من به سراغ آن مى روم آن را نمى یابم (و به محتواى آن نمى رسم).
امام فرمود کدام آیه است؟
عرض کرد: نخست این سخن خداوند بزرگ است که مى گوید: ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ: «مرا بخوانید تا دعاى شما را مستجاب کنم» من خدا را مى خوانم اما دعایم مستجاب نمى شود!
فرمود: آیا فکر مى کنى، خداوند عز و جل وعده خود را تخلف کرده؟.
عرض کرد: نه.
فرمود: پس علت آن چیست؟
عرض کرد: نمى دانم.
فرمود: ولى من به تو خبر مى دهم: مَنْ أَطَاعَ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ فِیمَا أَمَرَهُ مِنْ دُعائِهِ مِنْ جِهَةِ الدُّعَاءِ أَجَابَهُ: «کسى که اطاعت خداوند متعال کند در آنچه امر به دعا کرده، و جهت دعا را در آن رعایت کند، اجابت خواهد کرد».
عرض کرد: جهت دعا چیست؟ فرمود: نخست حمد خدا مى کنى، و نعمت او را یادآور مى شوى، پس از آن شکر مى کنى، بعد درود بر پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى فرستى، آن گاه گناهانت را به خاطر مى آورى، اقرار مى کنى، و از آنها به خدا پناه مى برى، و توبه مى نمائى، این است جهت دعا!
سپس فرمود: آیه دیگر کدام است؟
 عرض کرد: این آیه است که مى فرماید: «وَ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَیْء فَهُوَ یُخْلِفُهُ وَ هُوَ خَیْرُ الرّازِقِینَ» اما من در راه خدا انفاق مى کنم، ولى چیزى که جاى آن را پر کند عائد من نمى شود!
امام(علیه السلام) فرمود: فکر مى کنى، خداوند از وعده خود تخلف کرده؟!
عرض کرد: نه.
فرمود: پس چرا چنین است؟
عرض کرد: نمى دانم.
فرمود: لَوْ أَنَّ أَحَدَکُمُ اکْتَسَبَ الْمَالَ مِنْ حِلِّهِ وَ أَنْفَقَهُ فِی حِلِّهِ لَمْ یُنْفِقْ دِرْهَماً إِلاّ أَخْلَفَ عَلَیْهِ: «اگر کسى از شما مال حلالى به دست آورد، و در راه حلال انفاق کند، هیچ درهمى را انفاق نمى کند، مگر این که، خدا عوضش را به او مى دهد».(3)

1 ـ «مجمع البیان»، ذیل آیات مورد بحث.
2 ـ «نور الثقلین»، جلد 4، صفحه 340.
3 ـ تفسیر «برهان»، جلد 3، صفحه 353.