زندان هر چند همیشه جاى نیکوکاران نبوده است بلکه گاهى بیگناهان و گاهى گناهکاران در آن جاى داشته اند، ولى در هر حال اصول انسانى ایجاب مى کند که نسبت به زندانیان، هر چند گناهکار باشند موازین انسانى رعایت شود.
گرچه دنیاى امروز ممکن است خود را مبتکر مسأله حمایت از زندانیان بداند، در تاریخ پرمایه اسلام از نخستین روزهایى که پیامبر(صلى الله علیه وآله) حکومت مى کرد، سفارش هاى او را نسبت به اسیران و زندانیان به خاطر داریم. سفارش على(علیه السلام) را نسبت به آن زندانى جنایتکار (یعنى عبدالرّحمان بن ملجم مرادى که قاتل او بود) همه شنیده ایم که دستور داد نسبت به او مدارا کنند و حتّى از غذاى خودش که شیر بود براى او مى فرستاد. و در مورد اعدام ابن ملجم فرمود: بیش از یک ضربه بر او نزنند، چون او یک ضربه بیشتر نزده است.

یوسف(علیه السلام) نیز هنگامى که در زندان بود رفیقى مهربان، پرستارى دلسوز، دوستى صمیمى و مشاورى خیرخواه براى زندانیان محسوب مى شد. هنگامى که از زندان مى خواست بیرون آید با این جمله توجّه جهانیان را به وضع زندانیان و حمایت از آنها معطوف داشت که دستور داد بر سر در زندان بنویسند: هذا قُبورُ الْأحیاءِ وَ بَیتُ الْأحزانِ وَ تَجرِبَةُ الْأصدِقاءِ، وَ شَماتَةُ الْأعداءِ: «اینجا قبر زندگان، خانه اندوه ها، آزمایشگاه دوستان و سرزنش گاه دشمنان است».(1)
و با این دعا علاقه خود را به آنها نشان داد: أللّهُمَّ اعطِف عَلَیهِم بِقُلوبِ الْأخیارِ، وَ لا تَعمَ عَلَیهِمُ الْأخبارَ: «بارالها! دل هاى بندگان نیکت را به آنها متوجّه ساز و خبرها را از آنها مپوشان».(2)
جالب اینکه در حدیث فوق مى خوانیم: فَلِذلِکَ یَکونُ أصحابُ السِّجنِ أعرَفَ النّاسِ بِالْأخبارِ فی کُلِّ بَلدَة: «به همین دلیل، زندانیان در هر شهرى از همه کس به اخبار آن شهر آگاه ترند».
و ما خود این موضوع را در دوران زندان آزمودیم که جز در موارد استثنایى، اخبار به صورت وسیعى از طرق بسیار مرموزى که مأموران زندان هرگز از آن آگاه نمى شدند به زندانیان مى رسید. گاه کسانى که تازه به زندان مى آمدند خبرهایى در درون زندان مى شنیدند که در بیرون از آن آگاهى نداشتند که اگر بخواهیم شرح نمونه هاى آن را بدهیم از هدف دور خواهیم شد.
 

1 . نورالثقلین، ج 2، ص 432.
2 . همان.