در گذشته، کمتر، و امروز بر اثر مطالعات پى گیر دانشمندان بسیار بیشتر، این نکته ثابت شده است که: زنبوران عسل داراى زندگى بسیار منظم توأم با برنامه ریزى و تقسیم کار و مسئولیت و نظام بسیار دقیق است.
شهر زنبوران از پاکترین، منظمترین و پرکارترین شهرها است، شهرى است که بر خلاف همه شهرهاى انسانها، بیکار و فقیر ندارد و از تمدن درخشانى برخوردار است.
از افراد متخلف و وظیفه نشناس در این شهر کمتر اثر دیده مى شود، و اگر زنبورانى ندرتاً در بیرون کندو بر اثر سهل انگارى از گلهاى بد بو و زیانبخش استفاده کنند در همان دروازه کندو بازرسى و ضمن یک محاکمه صحرائى محکوم به اعدام مى گردند!.
«مترلینگ» دانشمند زیست شناس بلژیک ى که مطالعات فراوانى در رابطه با زندگى زنبوران عسل کرده، درباره نظام عجیبى که بر شهر آنها حکمفرما است چنین مى گوید:
«ملکه (یا صحیحتر مادر کندو) در شهر زنبوران عسل آن طور که ما تصور مى کنیم فرمانفرما نیست، بلکه او نیز مثل سایر افراد این شهر، مطیع قواعد و نظامات کلى مى باشد.
ما نمى دانیم: این قوانین و نظامات از کجا وضع مى شود، و به انتظار این هستیم شاید روزى بتوانیم به این موضوع پى ببریم، و واضع این مقررات را بشناسیم، ولى فعلاً به طور موقت آن را به نام «روح کندو» مى خوانیم!
ملکه، نیز مانند دیگران از روح کندو اطاعت مى کند.
ما نمى دانیم روح کندو، در کجاست؟ و در کدامیک از سکنه شهر عسل حلول کرده است؟
ولى مى دانیم، روح کندو، شبیه به غریزه پرندگان نیست، و نیز مى دانیم که روح کندو، یک عادت و اراده کورکورانه نژاد زنبور عسل نمى باشد، روح کندو، وظیفه هر یک از سکنه شهر را بر طبق استعدادشان معلوم مى کند، و هر کس را به یک کار مى گمارد.
روح کندو، به زنبوران مهندس و بنا و کارگر، دستور مى دهد خانه بسازند. روح کندو ،در روز و ساعت معین به تمام سکنه شهر دستور مى دهد: از شهر مهاجرت نمایند، و براى به دست آوردن مسکن و مأواى جدید، خود را به دست حوادث نامعلوم و انواع مشقتها بسپارند!
ما نمى توانیم بفهمیم قوانین شهر عسل که به وسیله روح کندو وضع شده در کدام مجمع شورا مطرح مى گردد، و تصمیم به اجراى آن مى گیرند و کیست که فرمان حرکت را در روز معین صادر مى کند؟
آرى، در کندو، مقدمات مهاجرت براى اطاعت خدائى که سرنوشت زنبور عسل را در دست گرفته فراهم مى شود.(1)
اگر دانشمند مزبور، به خاطر رسوباتى که از مکتب مادیگرایان در فکر او وجود داشته با ابهام از این مسأله سخن مى گوید، ما با توجه به راهنمائى قرآن، بسیار خوب درک مى کنیم که: این همه آوازه ها و برنامه ها از کجاست؟ و تنظیم کننده و فرمان دهنده کیست؟!
چه تعبیر زیبائى قرآن دارد: وَ أَوْحى رَبُّکَ اِلَى النَّحْلِ...: «پروردگارت به زنبور عسل وحى و الهام فرستاد...»!.
از این رساتر و جامعتر و گویاتر تصور نمى شود.
هر چند آنچه درباره زنبوران عسل ناگفته ماند، بسیار بیش از آنست که گفتیم، اما روش تفسیرى ما اجازه نمى دهد: بیش از این مقدار، موضوع فوق را دنبال کنیم.(2)
ولى آیا همین مقدار که گفتیم: براى پى بردن به عظمت پروردگار، براى آنها که اهل فکر و اندیشه اند کافى نیست؟ آرى: «اِنَّ فِى ذلِکَ لَآیَةً لِقَوْم یَتَفَکَّرُونَ».
 
 

1 ـ تلخیص از صفحات 35 و 36 کتاب «زنبور عسل» نوشته «مترلینگ».
2 ـ در بحثهاى فوق، درباره زنبوران عسل و خواص خود عسل از کتابهاى «اولین دانشگاه و آخرین پیامبر»، و «زنبور عسل» نوشته «مترلینگ»، و «شگفتى هاى عالم حیوانات» و بعضى کتب دیگر استفاده شده است.