در آیه 57 سوره احزاب مى خوانیم: ( اِنَّ الَّذینَ یُؤْذُوْنَ اللهَ وَ رَسُوْلَهُ لَعَنَهُمُ اللهُ فى الدُّنْیا وَالآخِرَةِ وَ اَعَدَّلَهُمْ عَذاباً مُهِیناً): «آنها که خدا و پیامبرش را آزار مى دهند خداوند آنان را از رحمت خود در دنیا و آخرت دور ساخته، و براى آنها عذاب خوار کننده اى آماده کرده است».

بدیهى است که کسى نمى تواند به ذات پاک خداوند زیان و آزارى برساند; بنابراین منظور از ایذاء خداوند ـ همان گونه که مفسّران هم گفته اند ـ همان کفر و الحاد است که خداوند را به خشم مى آورد، و تأکیدى بر مجازات کسانى است که پیامبر و مؤمنان را آزار مى دهند; چرا که آزار آنها بمنزله آزار خدا است.

در اینجا در روایات متعدّدى که از طرق برادران اهل سنّت و از طرق اهلبیت(علیهم السلام)رسیده است، مى خوانیم که پیامبراکرم (صلى الله علیه وآله) فرمود: «اى على! هر که تو را آزار برساند مرا آزار رسانده است» به این ترتیب آزار او هم سنگ آزار، پیامبر(صلى الله علیه وآله) است.

حاکم حسکانى در شواهد التّنزیل از جابر بن عبدالله نقل مى کند که مى گوید: از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) شنیدم که به على(علیه السلام) مى فرمود: «مَنْ آذاکَ فَقَدْ آذانى »: «کسى که تو را آزار دهد مرا آزار داده است». (1)

و در حدیث دیگرى از ابن ابى سلمه از أمّ سلمه همسر پیامبر(صلى الله علیه وآله) نقل مى کند که مى گوید: شنیدم رسول خدا(صلى الله علیه وآله) به على بن ابى طالب(علیه السلام) مى فرمود: «اَنْتَ اَخى وَ حبیبى، مَنْ آذاکَ فَقَدْ آذانى»: «تو برادر و حبیب منى، هر کس تو را آزار دهد مرا آزار داده است!» (2)

سپس مى افزاید: همین معنى از عدّه دیگرى مانند عمر (خلیفه دوم) و سعد بن ابى وقّاص و ابوهریره و ابن عباس و ابوسعید خدرى نقل شده است. (3)

همچنین در حدیث دیگرى از على بن ابیطالب(علیه السلام) نقل مى کند که فرمود: «رسول خدا(صلى الله علیه وآله) این حدیث را براى من بیان کرد، در حالى که موى خود را به دست گرفته بود» و فرمود: «مَنْ آذى شَعرَةً مِنْکَ فَقَدْ آذانى وَ مَنْ آذانى فَقَدْ آذى اللهَ وَ مَنْ آذى اللهَ فَعَلَیْهِ لَعَنَة اللهُ»: «کسى که به یک موى تو آزار برساند مرا آزار رسانده، و کسى که مرا آزار رساند به خدا آزار رسانده، و کسى که خدا را آزار رساند لعنت خدا بر او باد». (4)

احادیثى که در بالا ذکر شد تنها اشاره به این مسأله دارد که آزار على(علیه السلام) آزار پیامبر(صلى الله علیه وآله)است; ولى در آن استناد به آیه فوق نشده در حالى که در بعضى از روایات، این استناد با صراحت آمده است. از جمله حاکم نیشابورى در مستدرک الصّحیحین در حدیثى که صحیح و معتبر است، از ابن عبّاس نقل مى کند که مردى از اهل شام در برابر او سبّ و دشنام به ساحت مقدّس على(علیه السلام)داد، ابن عبّاس با دیدن این صحنه گفت: «یا عَدُوَّاللهِ آذَیْتَ رَسُوْلَ اللهِ(صلى الله علیه وآله)(اِنَّ الَّذینَ یُؤْذُونُ اللهَ وَ رَسُوْلَهُ لَعَنَهُمُ اللهُ فى الدُّنْیا وَالآخِرَةِ وَاَعَدَّلَهُمْ عَذاباً مُهیناً)لَوْ کانَ رَسُوْلُ اللهِ(صلى الله علیه وآله) حَیّاً لآذَیْتَهُ»: «اى دشمن خدا! تو با این سخنت رسول خدا(صلى الله علیه وآله) را آزار رساندى چنانچه قرآن مى فرماید: آنها که خدا و پیامبرش را آزار مى دهند، خداوند آنان را از رحمت خود در دنیا و آخرت دور ساخته، و براى آنها عذاب خوار کننده اى آماده کرده است اگر پیامبر(صلى الله علیه وآله)زنده بود تو او را آزار داده بودى». (5)

این حدیث را ذهبى نیز در تلخیص المستدرک نقل کرده و تصریح مى کند که حدیث صحیح است. (6)

سیوطى در الدّر المنثور نیز روایت ابن عباس و استناد او را به آیه شریفه فوق نقل کرده است. (7)

و نیز در کتاب مستدرک الصّحیحین از عمرو بن شاس، حدیث مفصّلى نقل مى کند که در ذیل آن آمده است که مى گوید: من در مسجد پیامبر(صلى الله علیه وآله)از على(علیه السلام) به خاطر رفتارى که در سفر یمن با من داشت شکایت کردم، و این سخن به گوش رسول خدا(صلى الله علیه وآله) رسید، صبح گاهان که همراه جمعى از یاران پیامبر(صلى الله علیه وآله) وارد مسجد شدم، حضرت نگاه تندى به من کرد و فرمود: اى عمرو! به خدا سوگند مرا آزار دادى! عرض کردم: اى رسول خدا! پناه به خدا مى برم از اینکه به تو آزار برسانم، فرمود: آرى! «مَنْ آذى عَلِیّاً فَقَدْ آذانى»: «هر کس به على(علیه السلام) آزار رساند مرا آزار رسانده است».

حاکم نیشابورى پس از ذکر این حدیث تصریح مى کند که این حدیث صحیح و معتبر است. (8)

قابل ملاحظه اینکه نویسنده مختصر تاریخ دمشق، حدیث بالا را به ضمیمه چند حدیث دیگر از جابر و سعد بن ابى وقّاص و عمرو بن شاس در کتاب خود آورده است، و همه آنها نشان مى دهد که آزار رساندن به على(علیه السلام) آزار به پیامبر(صلى الله علیه وآله)است. (9)

این احادیث متضافره و گسترده که بسیارى از آنها، از احادیثى است که دانشمندان اهل سنّت تصریح به صحّت سندشان کرده اند، به خوبى نشان مى دهد که على(علیه السلام) همچون جان پیامبر(صلى الله علیه وآله) است و عشق به او عشق به پیامبر(صلى الله علیه وآله)، و محبّت به او، محّبت به رسول خدا(صلى الله علیه وآله) و ایذاء و آزار او، ایذاء و آزار رسول خدا(صلى الله علیه وآله) است.

آیا با این حال تردیدى باقى مى ماند، در این که على(علیه السلام) برترین فرد امّت بعد از رسول خدا، و شایسته ترین فرد امّت براى امامت و ولایت و خلافت رسول خدا(صلى الله علیه وآله)است؟

1. شواهد التّنزیل، جلد 2، صفحه 98 (حدیث 777).

2. شواهد التّنزیل، جلد 2، صفحه 98 حدیث 778.

3. همان مدرک، صفحه 99.

4. همان مدرک، صفحه 97، حدیث 776.

5. مستدرک الصّحیحین، جلد 3، صفحه 121 (طبع دارالمعرفة بیروت).

6. تلخیصُ المستدرک که در ذیل مستدرک الصحیحین چاپ شده (جلد 3، صفحه 122).

7. الدّر المنثور، جلد 5، صفحه 220.

8. مستدرک الصحیحین، جلد 3، صفحه 122 ـ در تلخیص ذهبى نیز عیناً این حدیث آمده است.

9. مختصر تاریخ دمشق، جلد 17، صفحه 352.