در آیات مختلفى از قرآن مجید، سخن از ابرار و مقام آنها است، همچنان که در بعضى آیات، سخن از فجّار و جایگاه آنها است. براى نمونه در سوره انفطار، آیات 13 و 14 مى خوانیم: (إِنَّ الاَْبْرَارَ لَفِى نَعِیم ـ وَإِنَّ الْفُجَّارَ لَفِى جَحِیم): «نیکان در نعمت فراوانند و بدکاران در دوزخ».
در سوره مطففین نیز فرموده: (إِنَّ کِتَابَ الاَْبْرَارِ لَفِى عِلِّیِّینَ): «نامه اعمال نیکان در علییّن است».(1)(إِنَّ کِتَابَ الفُجَّارِ لَفِى سِجِّین): «نامه اعمال بدکاران در سجّین است».(2)
«سجّین» به تعبیر ساده، دفتر کلّى است که حساب همه بدکاران در آن است و «علیّین» نیز چنین است، ولى فقط نامه اعمال و حساب هر یک از نیکان در آن منعکس است. «طریحى» در «مجمع البحرین» در ماده «سجن» درباره سجّین گوید: «و فى التفسیر هو کتابٌ جامعٌ دیوانُ الشّر دوّن اللّهُ فیه اَعْمالَ الکفرة و الفَسَقَة مِنَ الجِنِّ وَ الاِنس»: «در تفسیر آمده است که سجین کتابى است جامع دیوان بدیها که خداوند اعمال کافران و فاسقان جنّ و انس را در آن تدوین کرده است». البته طریحى روشن نساخته که این تفسیر از معصوم است یا غیر او.(3)
در سوره هاى انفطار و مطففین، به طور مجمل درباره ابرار و فجّار سخن آمده است و به طور مشروح، خصوصاً درباره ابرار در سوره دهر (انسان) بیان گردیده است. آنجا که مى فرماید: (إِنَّ الاَْبْرَارَ یَشْرَبُونَ مِنْ کَأْس کَانَ مِزَاجُهَا کَافُوراً ـ عَیْناً یَشْرَبُ بِهَا عِبَادُ اللهِ یُفَجِّرُونَهَا تَفْجِیراً): «نیکان از جامى مى نوشند که با عطر خوشى آمیخهت است * از چشمه اى که بندگان خاص خدا از آن مى نوشند، و از هر جا بخواهند آن را جارى مى سازند».(4)
در حدیثى از امام باقر(علیه السلام) درباره این چشمه آمده: «هِىَ عَینٌ فى دارِ النّبى(صلى الله علیه وآله) تَفْجُر الى دوُر الاَنْبیاء و المؤمنین»: «این چشمه اى است در خانه پیغمبر اسلام(صلى الله علیه وآله) که از آنجا به خانه سایر پیامبران و مؤمنان جارى مى شود».(5)
در ادامه این سوره، سخن از بهشت و حریر و تکیه زدن بر تختهاى زیبا زیر سایه درختان بهشتى و چیدن میوه هاى بهشت است و این که گرداگرد ابرار ظرفهاى نقره و قدحهاى بلورین مى گردانند (کنایه از این که بهترین غذاها و نوشیدنى ها براى آنها آماده است)، از چشمه اى که «سلسبیل» نام دارد شراب بهشتى نوشند، نوجوانانى چون مروارید گرداگرد آنها به خدمت مشغولند، لباسهاى حریر نازک و سبز و دیباى ضخیم پوشیده و دستبندهائى از نقره به دست داشته و خدا از آنها قدردانى مى کند.
این مقام به قدرى بلندمرتبه است، که صاحبان عقل و خرد بر آنها غبطه خورند، و از خدا جایگاه آنها را مى طلبند.
در سوره آل عمران مى فرماید: (إِنَّ فِی خَلْقِ السَّماوَاتِ وَالاَْرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ لاَیَات لاُِّولِى الاَْلْبَابِ * الَّذِینَ یَذْکُرُونَ اللهَ قِیَاماً وَقُعُوداً وَعَلَى جُنُوبِهِمْ وَیَتَفَکَّرُونَ فِى خَلْقِ السَّماوَاتِ وَالاَْرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلا سُبْحَانَکَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ ـ رَبَّنَا إِنَّکَ مَنْ تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَیْتَهُ وَمَا لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصَار ـ رَّبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِیاً یُنَادِى لِلْإِیمَانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّکُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَکَفِّرْ عَنَّا سَیِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الاَْبْرَارِ * رَبَّنَا وَآتِنَا مَا وَعَدْتَّنَا عَلَى رُسُلِکَ وَلاَ تُخْزِنَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِنَّکَ لاَ تُخْلِفُ الْمِیعَادَ): «همانا در آفرینش آسمانها و زمین و رفت و آمد شب و روز، نشانه هاى (روشنى) براى صاحبان خرد و عقل است * همانها که خدا را در حال ایستادن و نشستن و آنگاه که به پهلو خوابیده اند یاد مى کنند (انسان معمولا از این سه حالت خالى نیست، یعنى در همه حال یاد خدا مى کنند):  و در اسرار آفرینش آسمانها و زمین مى اندیشند (و مى گویند)، بارالها این را بیهوده نیافریده اى، منزّهى تو، ما را از عذاب آتش نگاه دارد * پروردگارا هر که را تو (به خاطر اعمالش) به آتش افکنى، او را خوار و رسوا ساخته اى و این چنین افراد ستمگر، یاورى ندارند * پروردگارا ما صداى منادى توحید را شنیدیم که دعوت مى کرد به پروردگار خود ایمان بیاورید و ما ایمان آوردیم، (اکنون که چنین است) پروردگارا گناهان ما را ببخش و ما را با نیکان (و در مسیر آنها) بمیرآن پروردگارا آنچه را که به وسیله پیامبران، ما را وعده فرمودى به ما مرحمت کن و ما را در روز رستاخیز رسوا مگردان، زیرا تو هیچگاه از وعده خود تخلف نمى کنى».(6)

1 . سوره مطففین، آیه 18.
2 . همان سوره، آیه 7.
3 . تفسیر نمونه، جلد 26، صفحه 5 ـ 254.
4 . سوره دهر (الانسان)، آیات 6 ـ 5.
5 . تفسیر (نور الثقلین)، جلد 5، صفحه 477 و (روح المعانى)، جلد 29 ،ص 155، به نقل از تفسیر نمونه، جلد 25، صفحه 350.
6 . سوره آل عمران، آیه 191 تا 195.