قواعد فقهى به اقسام مختلفى تقسیم مى شود:
1. قواعدى که اختصاص به باب خاصى از فقه ندارد، بلکه در تمامى ابواب فقهى جارى است، مگر مانعى در کار باشد; مثل قاعده لا ضرر، و قاعده لا حرج، و قواعد قرعه و صحت، بنابر قولى; این گروه از قواعد فقهى را قواعد عامه مى نامیم.
2. قواعدى که مختص ابواب معاملات بالمعنى الأخص است، و در غیر این ابواب جارى نمى شود; مانند قاعده تلف در زمان خیار، و قاعده ما یضمن و ما لا یضمن، و قاعده عدم ضمان امین، و امثال آن.
3. قواعدى که مختص ابواب عبادات است، مثل قاعده لا تعاد، و قاعده تجاوز، و فراغ، بنابر قول معروف; و امثال آن.
4. قواعدى که در ابواب معاملات بالمعنى الأعم جارى است; مانند قاعده طهارت، و امثال آن.
5. قواعدى که براى کشف موضوعات خارجى که در ادلّه احکام واقع شده، ایجاد شده اند; مثل حجیّت بیّنه، و حجیّت قول ذى الید، و کافى بودن یا نبودن قول یک عادل در موضوعات; این قواعد همانند اماراتى است که در باب احکام به آن ها استناد مى شود، و فرق بین این دو این است که آن امارات براى کشف احکام کلّى ایجاد شده، و این قواعد فقهى براى کشف موضوعات. اقسام دیگرى نیز در قواعد فقهى وجود دارد.
بهتر این است که در مورد هر قسم، بحث مستقلى مطرح کرده، و قواعدى که از هر قسم هستند را به خاطر قرابتى که به یکدیگر دارند یک جا بحث کنیم; زیرا این کار اثبات آن قواعد و درک حقیقتشان و حل مشکلاتش را آسان تر مى کند.