منظور از اب و ابن و روح القدس چیست؟
چنانکه در بحث هاى گذشته گفتیم، در کتب مقدّسه مسیحیان با اینکه تحریف یافته است، ذکرى از خدایان سه گانه نیست و موضوع تثلیث از مسائلى است که پس از دوران شاگردان مسیح، کلیسا آن را از ملل تازه اى که به آیین مسیح گرویدند اخذ نموده
است و چون مطابق طبع عامّه بى سواد و کوته فکر آن زمان که قبول خداى مجسّم را بر خداى نادیده ترجیح مى دادند بوده و با تمایلاتى که عوام مردم در مورد غلو درباره پیشوایان خود دارند کاملاً مى ساخته است، کلیسا به آن دامن زده و آن را یکى از اصول اساسى خود قرار داده است.
ممکن است کسانى تصوّر کنند الفاظ (اب و ابن و روح القدس) که در مراسم غسل تعمید (غسلى که براى پاک شدن از گناهان ذاتى انجام مى دهند) برده مى شود دلیل بر وجود ریشه تثلیث در کتب مقدّسه مسیحى است، چنانکه در انجیل متّى وارد شده: «همه امّت ها را شاگرد سازید و ایشان را به اسم اب و ابن و روح القدس تعمید دهید».(1)
ولى این موضوع اشتباه است، زیرا «اب» در کتب عهد قدیم و عهد جدید به معنى خالق و آفریننده استعمال مى شود. چنانکه در سفر تثنیه تورات مى خوانیم: «آیا او (خدا) پدر و مالک تو نیست».(2)
و در رساله پولس به رومیان نیز مى خوانیم: «زیرا همه کسانى که از روح خدا هدایت مى شوند ایشان پسران خدایند... همان روح شهادت مى دهد که ما پسران خداییم».(3)
و در انجیل یوحنّا از قول عیسى به مریم مجدلیه مى خوانیم: «به ایشان (به شاگردان من) بگو: نزد پدر خود و پدر شما و خداى خود و خداى شما مى روم».(4)
با توجّه به این معنى روشن مى شود که اطلاق کلمه «ابن» نیز به معنى مخلوق و آفریده و یا مخلوق شریف خدا خواهد بود، نه به معنى فرزند جسمانى یا شبیه آن، نظیر آنچه در انسان است.
و امّا روح القدس در کتب مقدّس مسیحیان در معانى گوناگونى استعمال شده، از جمله: 1. روح پاک ایمان و معنویّت و سکینه خاطر، چنانکه در انجیل لوقا مى خوانیم:
«فرشته در جواب وى (مریم) گفت: روح القدس بر تو خواهد آمد و قوّت حضرت اعلى (خداوند) بر تو سایه خواهد افکند».(5)
و در همان باب مى خوانیم:
«پدرش زکریّا از روح القدس پر شده، نبوّت نمود».(6)
2. گاهى به معنى فرشته اى که واسطه میان خدا و بندگان است استعمال شده، چنانکه در رساله پولس به قرنتیان مى خوانیم:
«امّا خدا آنها را (آنچه خدا براى دوستداران خود مهیّا کرده است) به روح خود بر ما کشف نموده است زیرا روح همه چیز حتّى عمق هاى خدا را نیز تفحّص مى کند.(7)
ناگفته پیداست آن روحى که حقایق را خداوند بهوسیله او بر ما کشف مى کند فرشته وحى است.
و در رساله پولس به رومیان مى خوانیم: «روح براى ما شفاعت مى کند... او براى مقدّسین بر حسب اراده خدا شفاعت مى کند».(8)
در اینجا نیز منظور از «روح»، فرشته مقرّب و شفاعت کننده است.
3. گاهى نیز به معنى تسلّى دهنده و کسى که پس از عیسى خواهد آمد و همه چیز را به جهانیان تعلیم خواهد داد اطلاق شده است، چنانکه در انجیل یوحنّا صریحاً آمده است:
«لیکن تسلّى دهنده یعنى روح القدس که پدر او را به اسم من مى فرستد او همه چیز را به شما تعلیم خواهد داد و آنچه به شما گفتم به یاد شما خواهد آورد».(9)
از مجموع آنچه در بالا ذکر شد روشن مى شود که کلمات «اب و ابن و روح القدس» هیچ گونه ارتباطى با موضوع تثلیث خدایان ندارد، زیرا یکى از معانى کنایى «اب»، خالق و مالک و صاحب است، چنانکه در زبان عربى و فارسى کلمه «اب» و «پدر» احیاناً در همین معانى به کار مى رود. فى المثل به شخص دانشمند و بزرگ، ابوالعلم و ابوالعلاء و به صاحب ماشین، ابوالسیّاره و به جابر بن حیّان، پدر علم شیمى اطلاق مى شود.
هرگاه کلمه «اب» در چنین معانى استعمال شود، کلمه «ابن» نیز به قرینه مقابله در معناى مخلوق و مملوک و امثال آن استعمال مى شود.
در مورد کلمه «روح القدس» که در اصل لغت به معنى روح پاک است، اطلاق بر روح ایمان و سکینه خاطر و فرشته وحى و پیامبرى که بعد از حضرت مسیح مى آید، بسیار مناسب تر است از اینکه اطلاق بر خدا شود.
خلاصه اینکه هم معناى اصلى این الفاظ و هم موارد استعمالات فراوان آنها در کتب عهد جدید و عهد قدیم، گواهى مى دهد که منظور از آنها به هیچوجه خدایان سه گانه نیست.

(1). انجیل متّى، باب 28، جمله 19.
(2). تورات، سفر تثنیه، باب 32، جمله 6.
(3). رساله پولس به رومیان، باب 8، جمله 14
(4). انجیل یوحنّا، باب 20، جمله 27.
(5). انجیل لوقا، باب 1، جمله 35.
(6). همان، جمله 67.
(7). رساله اوّل پولس به قرنتیان، باب 2، جمله 10.
(8). رساله پولس به رومیان، باب 8، جمله هاى 26 و 27.
(9). انجیل یوحنّا،باب 14، جمله 26.