در آغاز این بخش از خطبه، امام(علیه السلام) فرمود: قرآن خاموش است و گویا، این در حالى است که در خطبه 125 در داستان حکمین چنین فرمود: «هذَا الْقُرْآنُ إِنَّما هُوَ خَطٌّ مَسْتُورٌ بَیْنَ الدَّفَتَیْنِ لا یَنْطِقُ بِلِسان وَ لابُدَّ لَهُ مِنْ تَرْجُمان. وَ إِنَّما یَنْطِقُ عَنْهُ الرِّجَالُ; این قرآن خطوطى است که در میان دو جلد مستور و پنهان شده است با زبان سخن نمى گوید و نیازمند به ترجمان است و تنها انسانها مى توانند از آن سخن بگویند» قریب به این معنا در خطبه 158 نیز آمده است.
آیا این دو تعبیر با هم منافات ندارد؟ پاسخ این است که منظور از ناطق بودن قرآن این است که با لسان عربى مبین احکام خدا را بیان کرده است. هر کسى آماده پذیرش باشد او را به سوى خود فرا مى خواند و به خیر و سعادت هدایت مى کند، بنابراین براى حق طلبان کاملا گویاست; ولى کسانى که از روى تعصب و لجاج به نزاع برخاسته اند پیام قرآن را نمى شنوند و اگر بشنوند نشنیده مى انگارد. براى این افراد باید قاضى و حکم عادلى باشد که پیام قرآن را به آنها برساند و اتمام حجت کند. مثلا در داستان جنگ صفین، قرآن پیام روشنى داشت و مى فرمود: «(فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الاُْخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِى تَبْغِى حَتّى تَفِىءَ إِلَى أَمْرِ اللهِ) ; هرگاه گروهى طغیان کنند و بر دیگر مسلمین ستم روا دارند با آنها پیکار کنید تا تسلیم حق شوند». بر همه واضح بود که على(علیه السلام) اضافه بر اینکه از سوى خدا به خلافت پیامبر منصوب شده بود، از سوى قاطبه مؤمنان و اکثریت قریب به اتفاق مهاجر و انصار نیز براى خلافت پذیرفته شده بود و معاویه و لشکر شام یاغیان و طاغیان بودند که مى خواستند خود را بر مسلمین تحمیل کنند ولى چون در برابر حکم خدا لجاجت و سرسختى نشان مى دادند لازم بود کسى به عنوان حَکَم آنها را به سوى حق رهنمون شود، هر چند متأسفانه حکمیت در مسیر صحیحى قرار نگرفت و نتیجه مطلوبى نداد.
1. حجرات، آیه 9.
