بعضى به استناد پاره اى از روایات، معتقدند، حالات معصومین (علیهم السلام) و اولیاء الله مختلف است، گاه به اراده پروردگار همه چیز را مى دانند، و گاه به اراده حق، مسائلى از آنها پنهان مى شود، حتى ممکن است لحظه ها، متفاوت باشد، «یعقوب» پیامبر (صلى الله علیه وآله) بوى پیراهن «یوسف» را از فاصله دور (از مصر) شنید، ولى او را در چاه «کنعان» نزدیک خود، ندید !
این احتمال نیز وجود دارد که آنچه را امام (علیه السلام) در بالا مى فرماید : یک قانون کلى درباره اجل و سرآمد زندگى همه انسانها باشد، ولى این قانون کلى مانند همه قوانین کلى، استثنائاتى دارد، چه مانعى دارد که بعضى از اولیاء الله به فرمان خدا و تعلیم او، لحظه مرگ خود را بدانند.
در این جا نکته سوّمى نیز وجود دارد و آن این که : علوم معصومین (علیهم السلام) نسبت به مسائل آینده بر اساس «لوح محو و اثبات» است که قابل تغییر است و به اصطلاح علم به مقتضیات است، نه علم به علت تامه که قابل تغییر نباشد; زیرا آن قسمت که نامش «لوح محفوظ» است مخصوص خداوند متعال است مثلاً در داستان حضرت مسیح (علیه السلام) آمده است که او خبر از فوت عروسى در شب عروسى داد، ولى این امر واقع نشد چرا که آنها صدقه اى داده بودند و صدقه مانع از تحقق این مصیبت شده بود.
شرح این مطلب را به خواست خدا در جاى خود خواهیم گفت.
* * *
1. «اصول کافى» جلد اوّل باب «ان الأئمه یعلمون متى یموتون» حدیث 4.
