هنگام بروز حوادثِ سخت، گروهى ناگهان ازهمه چیز مأیوس مى شوند، یا به فعالیت هاى خام و ناپخته دست مى زنند و این یأس مانع مهمّى از فعّالیت هاى حساب شده آینده آنها خواهد شد; همان فعّالیت هایى که ممکن است شکست را به پیروزى مبدّل سازد و ناکامى را به کامیابى.
توجّه عمیق به دو نکته اى که امام(علیه السلام) در بالا فرمود مى تواند این حالت منفى را برطرف سازد. نخست این که، از کارهاى شتاب زده و دلبستگى به آنچه مقدّمات آن فراهم نشده است بپرهیزند و دیگر این که، از شکست هاى مقطعى و موردى مأیوس نشوند; چرا که مى شود با تجربه هاى شکست، پل پیروزى ساخت.
اضافه بر این، گاه الطاف خفیّه الهى شامل حال انسان مى شود و وسایل پیروزى را آماده مى سازد. در حدیثى از امام امیرالمؤمنین(علیه السلام) طبق روایتى که شیخ صدوق در امالى نقل کرده، چنین مى خوانیم که فرمود:
«کُن لِمَا لاَتَرْجُو أَرْجَى مِنْکَ لِمَا تَرْجُو; نسبت به چیزى که امیدوار نیستى از چیزى که امید بدان دارى، امیدوارتر باش (نه نسبت به اوّلى مأیوس باش و نه دلبستگى به دومى داشته باش.)» سپس امام(علیه السلام) با ذکر سه مثال جالب، این مسأله را روشن مى سازد; نخست مى فرماید: «موسى بن عمران براى آوردن مقدارى آتش در بیابان سینا به راه افتاد، ولى خداوند با او سخن گفت و به مقام نبوّت رسید. و ملکه سبا براى دیدار سلیمان آمد، امّا به افتخار اسلام و ایمان با سلیمان مفتخر شد، و ساحرانِ فرعون، به امید تقرّب به او به مبارزه با موسى(علیه السلام) برخاستند، ولى سرانجام به موسى(علیه السلام)ایمان آوردند.»
1. امالى صدوق، صفحه 150، حدیث 7.
