نهج البلاغه در دنیاى امروز درخشش فوق العاده اى دارد، چرا که راهگشاى حل بسیارى از معضلات اجتماعى و فردى است و درمان بسیارى از دردهاى جانکاه بشریت در آن نهفته است.

اشعه تابناک نهج البلاغه از مرزهاى جهان اسلامى عبور کرده و در دل غیر مسلمین نیز تافته است، به گونه اى که گاهى آنها سخنانى درباره نهج البلاغه مى گویند که دل دوستان را تکان مى دهد و اشک شوق را از دیده ها جارى مى سازد!

نویسنده و متفکّر مسیحى عرب زبان «میخائیل نعیمه» درباره «نهج البلاغه» و «صاحب آن» چنین مى گوید: «اگر على تنها براى اسلام بود چرا باید یک تن مسیحى در سال 1956 میلادى به شرح زندگى او و تفحّص و دقّت در وقایع آن بپردازد (اشاره به جرج جرداق نویسنده مسیحى لبنانى و مؤلف کتاب الامام على صوت العدالة الانسانیة) و مانند شاعرى شیفته، آن قضایاى دلفریب و حکایات نغز و دلاوریهاى شگفت انگیز را به سروده هاى شاعرانه تغنّى کند، پهلوانى امام نه تنها در میدان حرب بود، بلکه در روشن بینى و پاکدلى، بلاغت و سحر بیان، اخلاق فاضله، شور ایمان، بلندى همّت، یارى ستمدیدگان و ناامیدان و متابعت حق و راستى و بالجمله در همه صفات حسنه پهلوان بود.»

جذبه هاى نهج البلاغه چنان است که ارواح تشنه را با زلال حقیقتش به گونه اى سیراب و مست مى کند که نشئه شراب طهورش از تمام ذرات وجود انسان آشکار مى شود، گوئى کوثر است و على (علیه السلام) ساقى کوثر در کنارش نشسته و به هر کس به اندازه استعدادش بهره اى مى دهد!

ولى افسوس که نهج البلاغه على رغم کوششهایى که در تفسیر و تبیین معانى آن از سوى جمعى از دانشمندان بزرگ اسلام شده هنوز نیازمند به شرحهاى بیشتر و عمیق ترى است.

بزرگان پیشین در فضاى دنیاى خود شروحى جالب ولى معدود بر نهج البلاغه نگاشتند; اما فضاى دنیاى امروز شروح تازه تر و گسترده ترى را مى طلبد.

و به همین دلیل بعد از پایان تفسیر نمونه بر این شدیم که با بضاعت مزجات در پرتو عنایات مولا امیرمؤمنان (علیه السلام) به شرح تازه اى پیرامون نهج البلاغه دست بزنیم به امید این که براى همگان، دانشمندان، دانش پژوهان و حتى افراد عادى مفید باشد.

براى این شرح ویژگیهاى زیر در نظر گرفته شده:

1 ـ ترجمه و تفسیر تمام جمله ها با بیان روان.

2 ـ تفسیر تمام واژه ها و ریشه یابى واژه ها.

3 ـ بیان شأن ورودها و مسائل تاریخى مربوط به خطبه ها و نامه ها.

4 ـ تحلیلهاى لازم روى بحثهاى مختلف عقیدتى، اخلاقى، اجتماعى، سیاسى و ... .

5 ـ نکات اضافى که مى تواند مکمل بحثها بوده باشد و خوانندگان را از مراجعه به کتب دیگر بى نیاز سازد.

بحمداللّه در این کار، جمعى از همراهان سابق تفسیر نمونه و یاران جدید کمک کردند تا بحثها پربارتر گردد. با تشکر از همه این عزیران، امید است با عنایت پروردگار اثر مناسبى تقدیم جهان اسلام گردد و ذخیره یوم المعاد باشد.

قم ـ حوزه علمیّه

ناصر مکارم شیرازى

13 رجب 1420

مطابق با اوّل آبان 1378