مقدمه
معروف است که حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها برای دیدار برادر هجرت کرده اند، ولی همان گونه که هجرت امام رضا سلام الله علیه فلسفه دیگری نیز داشت و آن نشر اسلام در منطقه وسیع ایران بود، هجرت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها نیز در راستای کمک به آن هدف والای برادر بوده است.[1] البته در مقولۀ تبیین مقام و منزلت حضرت معصومه سلام الله علیها باید گفت؛ معصومین علیهم السلام در اسلام همان چهارده نفرند و ما دلیل بر معصومیت غیر آنها نداریم.[2] لیکن باید برای عصمت مراحلی قائل گردید؛ نخست عصمت مطلق و دیگر، عصمت­ های نسبی که در واقع کریمۀ اهل بیت سلام الله علیها نیز دارای مراتبی از این مقام هستند.[3]

حال با این تفاسیر و در سالروز رحلت حضرت فاطمۀ معصومه سلام الله علیها که روز غم و اندوه برای شیعیان و پیروان اهل بیت علیهم السلام است،[4] شایسته است با بهره گیری از آراء و اندیشه­ های مرجع عالی قدر جهان تشیع حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی(مدظله)، مولّفه­ های کلیدی مقام و منزلت بانوی کرامت، شفیعه محشر، کریمه آل طه ، فاطمه معصومه علیها السلام مورد واکاوی قرار گیرد که درادامه به مخاطبان ارائه می­گردد:
مقام شفاعت؛ نهایت عظمت جایگاه کریمۀ اهل بیت علیهم السلام
درباره حضرت فاطمه معصومه علیها السلام مطالبی است که درباره کمتر کسی از امام زادگان دیده می­شود. امام صادق علیه السلام فرمود: «برای ما حرمی است و آن شهر قم است، به زودی زنی از فرزندان من در آن دفن می­شود که اسم او فاطمه دختر موسی بن جعفر است، که با شفاعت او تمام شیعیان من وارد بهشت می­ شوند».[5]گفتنی است دایره شفاعت، متناسب با دایره مقام و شخصیت است. هرچه مقام بالاتر باشد، دایره شفاعت، گسترده تر است. لذا می­توان دریافت مقام این بانو، مقام فوق العاده عظیمی است که بر اثر معارف و تقوای بالا و مقامی شبیه عصمت، نصیب حضرت فاطمه معصومه علیها السلام شده است.[6]
لذا این تعبیر خیلی وسیع و گسترده ای است که شامل آنان که قابل شفاعت اند و لیاقت شفاعت را دارند، می­ شود. از این رو در زیارت نامه آن حضرت می­خوانیم: «یا فاطِمَةُ اِشْفَعِی لی فِی الْجَنَّةِ» ای فاطمه معصومه برای من برای ورود به بهشت، شفاعت کن؛ در ادامه و در فرازی دیگر می­ خوانیم: «فَإنَّ لَک عِندالله شأناً مِن الشأن» که این عبارت، گویای نهایتِ عظمتِ آن حضرت است.[7]
هم چنین در زیارت غیر معروفی که برای آن حضرت نقل شده است و مرحوم کاتوزیان در کتاب انوار المشعشعین نیز ذکر کرده است هشت صفت مهم برای حضرت نقل شده است که با صفات حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها برابری می­کند؛ آن فراز بدین شرح است؛ «السلام عليك ايّتها الطاهرة الحميدة البَرّةُ الرشيدةُ التقيَّة النقيّة الرضيته المرضية»[8] ؛تعابیری بلند که نشانه ای آشکار از جایگاه بی بدیل آن حضرت در میان اهل بیت علیهم السلام است.[9]
جنت؛ پاداش معرفت در زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها
بی تردید تعبیر «عارفاً بِحَقَّتُها »در این حدیث شریف که فرمود: «مَن زارها عارفاً بِحَقّها فَلَه الَجنّة؛[10] کسی که او را زیارت کند، در حالی که به حق او معرفت داشته باشد، پس اهل بهشت است، اشاره به این است که زائر علاوه بر اینکه بداند که او خواهر امام است و دختر امام است و عمه امام است که دانستنِ خود اینها، نوعی معرفت به حق اوست، همچنین شناخت داشته باشد که او دارای مدارجی والا از معرفت خدا و تقوا و عبادت فوق العاده بوده است؛ همان گونه که در زیارت نامه ایشان است که: «فَاِنَّ لَک عِندالله شأناً مِن الشأن؛ همانا که تو جایگاه والایی نزد خدا داری»[11]
لذا زواری که به زیارت کریمۀ اهل بیت سلام الله علیها می­ آیند اگر دلشان می­ خواهد بدانند زیارتشان قبول شده یا نه، باید به یک نشانه که همه می­ توانند بفهمند توجه کنند. نشانه این است وقتی به شهر خودشان برمی­ گردند حالشان را مقایسه کنند.[12]
ببینند اگر حال قبلی با الان یکی هست و هیچ تفاوتی نکرده اند، آنچنان به قبولی زیارت امیدوار نباشند اگر هم قبول باشد در سطح نازل خواهد بود اما اگر دریافتند وقتی که از کنار قبر مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها یا دیگر ائمه علیهم السلام واولیاء بیرون آمدند، نورانیت، صفا و معنویتی در خود احساس می­ کنند، واقعا توبه از گناه کرده اند، از گناه فاصله گرفته اند، به طاعت خدا نزدیک شده اند، درستکار شده اند، این شاخصه­ ها بهترین نشانه قبولی زیارت است. امید است بر اساس این مقیاس و معیار تمام شیعیان به زیارت مقبول نایل گردند.[13]
قم ؛ حوزۀ علمیه؛ تحقق فرهنگ شیعی ناب؛ در سایۀ شخصیت وجودی حضرت معصومه سلام الله علیها
بدیهی است قم پایتخت جهان تشیع است و از زمان ائمه اطهار علیهم السلام و حضور حضرت معصومه سلام الله علیها در این شهر، کانون تشیع بوده است.[14] لذا این شهر را باید مرکز اسرار اهل بیت علیهم السلام دانست و به تعبیر امام صادق علیه السلام که قم را حرم اهل بیت دانسته اند باید این شهر را جایگاه جوشش فرهنگ اهل بیت علیهم السلام [15] و جایگاه گرانبهاترین سرمایه ­های انسانی و مرکز اسرار تشکیلات مذهب حقۀ تشیع نامید.[16] بنابراین باید گفت قم به برکت وجود حضرت فاطمۀ معصومه سلام الله علیها مهد علم و دانش و علوم اهل بیت است و اکنون به عنوان بزرگترین مرکز علمی عالم اسلام مورد نظر است.[17] از این رو باید گفت توفیقات حوزه علمیه از برکات و فضائل این بانو است[18] لذا از جاذبه­ های وجود حضرت معصومه سلام الله علیها این است که حوزه علمیه قم در کنار مرقد ایشان برقرار شده است و در تمام دنیا هیچ حوزه علمیه ای به عظمت حوزه علمیه قم وجود ندارد.[19] بدین ترتیب باید گفت از آنجا که امروز جهان تشنه شنیدن پیام اسلام و کلام اهل بیت علیهم السلام است،[20] لذا در این عصر این عقل و مکتب خریدار دارد و باید مبلغان شیعی ما آن را معرفی کنند، زیرا رسالت ما سنگین است و در دنیایی سیر می­ کنیم که که گوش شنوا برای شنیدن پیام اهل بیت علیهم السلام وجود دارد و می­ توان گفت امروزه دنیا آماده است و اگر در انتقال فرهنگ شیعه در جهان تلاش نکنیم، باید جوابگو باشیم.[21] با این تفاسیر باید تأ کید نمود از آنجا که شهر قم از زمان معصومین مورد توجه و از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است لذا هر خدمتی به این شهر عبادت محسوب می­ شود.[22] بلکه خدمت به قم خدمت به جهان اسلام است زیرا هر چه و وضعیت این شهر آبرومندانه تر باشد به نفع ایران، شیعیان و مسلمانان جهان خواهد بود.[23] بدین ترتیب باید این شهر نمونه باشد تا موجب تحسین مردم جهان و تشویق و ترغیب مکتب اهل بیت علیهم السلام شود.[24]
تردیدی نیست که وجود حرم حضرت معصومه سلام الله علیها، جاذبه های قم را چند برابر کرده[25] و سالانه بیش از پانزده میلیون نفر به زیارت حرم مطهر آن حضرت و مسجد مقدس جمکران مشرّف می­ شوند.[26] لذا سزاوار است مردم قم و همچنین زوار و مسافران حرمت و احترام این شهر را حفظ کنند و بدانند که این شهر با شهرهای دیگر تفاوت دارد و مظاهر فساد نباید وجود داشته باشد.[27] گرچه برای حصول این مطالبه باید از طرق مختلف مانند حضور مبلغان و اجرای برنامه‌های فرهنگی برای مردم در حرم مطهر کریمۀ اهل بیت علیهم السلام عمل نمود تا در نهایت به شکل گیری کانون تبلیغ فرهنگ شیعی ناب منجر گردد؛ گرچه تاکنون حرکت‌هایی در این زمینه صورت گرفته لیکن به نظر می­رسد اینگونه فعالیت­ها کامل و جامع نبوده و ظرفیتی به مراتب بیش از مقدار کنونی وجود دارد.[28] لذا حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها در قم برای جهانیان ارزشمند است و می­توان زمینه حضور گردشگران زیادی را در این مکان مذهبی و دیگر اماکن مذهبی کشورمان فراهم کرد. که تحقق این مهم فرصت خوبی است تا فرهنگ انقلاب اسلامی را به کشورهای دیگر صادر کنیم.[29] امید است در سایه عنایت حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها مشکلات و چالش­ های موجود مرتفع گردد.[30]
نکوداشت حضرت معصومه سلام الله علیها؛ تعظیم شعائر دینی
بدیهی است هر قوم و ملتی شعائری برای خود دارد، هر کس این شعائر را بزرگ بشمارد این نشانۀ تقوای قلب اوست، لذا باید اذعان نمود برگزاری همایش­ها و نشست­هایی در بزرگداشت حضرت معصومه سلام الله علیها باعث رشد و حرکت جامعه خواهد بود، خصوصاً برای نسل­ های جدید که در سایۀ محافل بزرگداشت آن حضرت از بسیاری از مسائل آگاه می­ گردند.[31]
سخن آخر
در پایان باید گفت توفیقات و پیشرفت­ های علمی و فرهنگی حوزه علمیه و شهر مقدس قم از برکات حضرت معصومه سلام الله علیها است .و به واسطه برکت آن حضرت بلاها از قم دفع می­ شود، لذا زندگی در سایه آن حضرت مایۀ مباهات است، و افتخار من نیز این است که خادم افتخاری حضرت معصومه سلام الله علیها هستم.[32]
هم چنین به ساحت نورانی کریمۀ اهل بیت سلام الله علیها عرض می کنیم؛ شما از مقام و منزلت بسیار و الایی نزد خداوند متعال بهره مند هستید، اگر در حدیثی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می­ فرماید؛ «پاره تن من در قم مدفون می‌شود و هر کس به زیارت او بیاید بهشت بر او واجب خواهد شد»، [33] حاکی از این مقام بسیار بالای کریمۀ اهل بیت سلام الله علیها است لذا همگان از آن بانوی بزرگوار شفاعت را در روز جزا تقاضامندیم.[34]