SiteTitle

SiteTitle

صفحه کاربران ویژه - خروج
ورود کاربران ورود کاربران

LoginToSite

SecurityWord:

Username:

Password:

LoginComment LoginComment2 LoginComment3 .
SortBy
 
نقش عالمان شیعه در گسترش عرفان از منظر خاورشناسان

نقش عالمان شیعه در گسترش عرفان از منظر خاورشناسان

نقش حیاتی شیعه در گسترش و پیدایش علوم اسلامی و بلکه علم به‌معنای جامع آن، بسیار چشم‌گیر و مهم بوده و موردتوجه عالمان و دانشمندان و محققان برجسته دنیاست. ازجمله اندیشمندانی که در این‌زمینه سخنانی گفته یا آثاری را نگاشته‌اند، خاورشناسان هستند. خاورشناسانی محقق در حوزه علوم اسلامی، این معنا را به‌خوبی درک کرده و برخی از آنان نیز در این‌ زمینه آثاری را به‌رشته تحریر درآورده‌اند.

Writer: حجت الاسلام والمسلمین دکتر حسین احمدی حسین‌آبادی

نقش امام‌خمینی(ره) در گسترش عرفان اسلامی

نقش امام‌خمینی(ره) در گسترش عرفان اسلامی

امام خمینی(ره) در ‌حقیقت، نماد عرفان اسلامی بوده که روح عرفان اسلامی، یعنی توحید با تار و پود وجودش پیوندخورده و در رفتار و گفتارش تجلی یافته است. بهره او از عرفان اسلامی به مباحث نظری و علوم حصولی خلاصه نمی‌شود. او سالکی مجذوب بود که با تحمل عبادت‌ها و ریاضت‌های شرعی، به فنای در توحید ذاتی، یعنی غایت عرفان عملی، دست‌یافته است. او سفرهای چهارگانه عرفانی را پیموده؛ یعنی از خلق به حق رسیده در اسمای حق سیر کرده و با این توشه حقانی به‌سوی خلق بازگشت و در انتهای سفر چهارم، یعنی دست‌گیری از نفوس انسانی، انقلاب اسلامی را پدید آورد؛ ازاین‌رو، فعالیت اجتماعی و مبارزات سیاسی، مانع حضور توحیدی او نبود و وحدت را در کثرت دیدار می‌کرد. در دنیا بود، اما آلوده به دنیا نبود.

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین روح‌‌الله سوری

نقش «سیدعلی قاضی طباطبایی» در ایجاد مکتب عرفانی شیعی در عصر اخیر

نقش «سیدعلی قاضی طباطبایی» در ایجاد مکتب عرفانی شیعی در عصر اخیر

عرفان اسلامی از ابتدا تا به‌حال، فراز و نشیب‌هایی داشته و مکتب‌های گوناگونی را تجربه کرده است. به‌ همین‌ سبب شناخت عرفان اسلامی ناب که ممتاز از بدیل‌های بدلی آن باشد ضروری است. ازسوی‌دیگر، در قرن سیزدهم هجری قمری، مکتبی عرفانی به‌وسیله ملاحسین‌قلی همدانی ظهور کرد که نقطه‌عطفی در عرفان شیعی و نگاه فقها و متشرعین و عامه مردم به‌شمار می‌رود. یکی از عرفای بزرگ و مؤثر در تعمیق این مکتب عرفانی، مرحوم آیت‌الله سیدعلی قاضی است....

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی زندیه

نقش صدرالمتألهین شیرازی در بازخوانی عقلانی آموزه‌های عرفانی و تأثیر وی در شکل‌گیری دوره جدید عرفان اسلامی

نقش صدرالمتألهین شیرازی در بازخوانی عقلانی آموزه‌های عرفانی و تأثیر وی در شکل‌گیری دوره جدید عرفان اسلامی

صدرالدین محمد شیرازی معروف به صدرالمتألهین به سال 979ق متولد و حدود سنه 1050ق در مسیر هفتمین سفرش به خانه خدا درگذشته است. وی از اعاظم مشاهیر شیعه امامیه در دوره‌های متأخر است و بلکه در حوزه معارف حکمی، عرفانی و دینی، احدی به پایه وی ثبوتاً و اثباتاً نمی‌رسد. پس از وی جمله حکیمان و عارفان و دین‌پژوهان برجسته حوزه‌های مبدأ و معاد، به‌خصوص در میان شیعه و به‌ویژه در ایران، از زاویه دید وی به انسان، جهان، دین و قرآن نگریسته‌اند و همگی خود را وام‌دار اندیشه‌های او می‌دانند.این مقاله می‌کوشد تا تأثیر و نقش صدرالمتألهین را در عرفان اسلامی به‌ویژه عرفان نظری آفتابی سازد؛ زیرا به‌نظر نویسنده، پنجمین دوره از ادوار پنج‌گانه عرفان اسلامی توسط صدرا رقم خورده است....

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین علی امینی‌نژاد

«تمهید القواعد» نخستین متن درسی در فن عرفان نظری

«تمهید القواعد» نخستین متن درسی در فن عرفان نظری

کتاب «تمهیدالقواعد» کنار دو کتاب «شرح فصوص قیصری» و «مصباح‌الانس» که به‌ترتیب دومین و سومین متن درسی در فن عرفان نظری‌اند، نخستین کتابی است که مشتاقان معارف ذوقی و عرفانی، آن را در حوزه‌های عرفانی تدریس و تدرّس می‌کنند. این کتاب، افزون‌بر این‌که متنی متین، مختصر و نسبتاً جامع در فن یادشده است، تنها متن درسی در فن عرفان نظری است که توسط دو تن از عارفان شیعی مذهب، یکی با عنوان مصنف و دیگری به‌عنوان شارح، تصنیف و مورد اقبال اساتید، طلاب، دانش‌جویان و دانش‌پژوهان واقع شده است...

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین حسن رمضانی

نقش «سیدحیدر آملی» در گسترش عرفان اسلامی

نقش «سیدحیدر آملی» در گسترش عرفان اسلامی

علامه سیدحیدر آملی، عالم، عارف، فقیه، محدث و مفسر کم‌نظیری است که در سده هشتم هجری در شهر آمل طبرستان قدم به عرصه وجود نهاد. سیدحیدر در خاندانی مشهور به علم و دیانت و سیادت رشد یافت و مراحل کسب دانش و معرفت را طی کرد. آثار عرفانی برجای مانده از وی هریک بهترین منبع برای درک و تحلیل اصول و مبانی عرفانی اوست. از آن‌جاکه عرفان اسلامی در قرن هشتم، پس از سیر تکاملی از پیدایش تا گسترش به کمال مطلوبی رسیده و عرفان نظری به‌عنوان یک مکتب علمی با اندیشه‌ها و آثار محی‌الدین‌بن عربی و پیروانش پایه‌گذاری شده بود، سیدحیدر نیز تحت‌تأثیر این مکتب عرفان نظری، به مطالعه مبانی عرفانی اسلام پرداخت، اما با توجه به مذهب تشیعِ سید، سیروسلوک عرفانی نظری و عملی وی در عین تشابه در مبانی، دارای تفاوت‌هایی در نگرش و روش با عرفان ابن‌عربی بوده است؛ تا جایی‌که وی از منتقدان برخی مباحث نظری ابن‌عربی نظیر خاتم ولایت است.

Writer: دکتر رضا اسدپور؛ حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر سیدحسین ابراهیمیان

نقش دعاهای عرفانی اهل‌بیت (علیهم السلام) در گسترش معارف عرفانی

نقش دعاهای عرفانی اهل‌بیت (علیهم السلام) در گسترش معارف عرفانی

از میان تعالیم دینی، دعاهای مأثور از اهل‌بیت(ع) نقش بسیار ویژه و جدی در سیر انسان به‌سمت كمال حقیقی داشته و دارد. جاذبه‌های ادعیه گهربار ائمه معصومین(ع) توانسته است در كنار جنبه‌های فقاهتی و عقلی كه مرتبط با جسم و عقل انسان است، بُعد دیگری از ابعاد دین را آشكار كند كه مرتبط با قلب و روح اوست و بدین‌وسیله روح تشنه انسان‌های خداجو كه طالب اتصال و لقاء محبوب‌اند را سیراب سازد. این نقش، به‌ویژه در تشیع كه اهل‌بیت(ع) را تنها انسان‌های كامل می‌داند و كلام وحیانی‌شان برای آنها قطعیت و حجیت دارد، باعث رشد و توسعه عرفان در میان آن‌ها در قرون متمادی گردید. افزون‌بر آن، بسیاری از اهل‌معرفت را بر آن داشت كه شروح گوناگونی به‌ویژه در دوره اخیر بر كتب دعا به‌نگارش درآورند و این معارف را شرح و بسط دهند.

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدمهدی گرجیان؛ حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر جواد جعفریان

نقش امامان اهل‌بیت(علیهم السلام) در عرفان اسلامی، با تأکید برآموزه‌های عرفانی امام علی(علیه السلام)

نقش امامان اهل‌بیت(علیهم السلام) در عرفان اسلامی، با تأکید برآموزه‌های عرفانی امام علی(علیه السلام)

عقول بشر از صدر تا حال حاضر و تا آخرالزمان، مدیون رهنمودهای توحیدی شهودی و عارفانه مکتب اهل‌بیت(علیهم السلام) است که بدون آن سلوک این وادی پرپیچ‌وخم و در عین‌حال قریب‌المسافة میسور احدی نبوده و شناخت‌های مفهومی و عقلی به عقل تاریخی نیز تکافوی معرفت ناب توحیدی، ‌عرفانی را ندارد. براین‌اساس، تمسک به ثقل‌اصغر، به‌منظور رهپویی به‌سوی حق سبحانه ضروری است؛ کما این‌که علامه طباطبایی در رسالة‌الولایه فرمود که رهاورد نبی‌اعظم محمد مصطفی(صلی الله علیه واله وسلم) توحید صمدی است که هیچ پیامبری به آن دست‌نیافته بود و در صورت عدم معرفی اهل‌بیت(علیهم السلام) در محاق می‌ماند و احدی را یارای رسیدن به آن نبود.

Writer: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدمهدی گرجیان

چه کار به صوفی‌ها دارید؟!

چه کار به صوفی‌ها دارید؟!

برخی می‌گویند: آقایان شما چکار به صوفی‌ها دارید؟ آخر یک مشت اهل الله، فقراء الی الله، از دنیا گذشته‌ها و سوته دلانی که دور هم جمع شده‌اند و برای تهذیب نفس و درک حقیقت مشغول مجاهدت و ریاضت‌های گوناگون هستند و مردم را به درستی و پاک دلی و صفا دعوت می‌کنند، چه گناهی دارند که شما با نیش قلم به جان آن‌ها افتاده‌اید؟ در جواب این عده باید بگوییم که ...

Writer: حضرت آیت الله العظمی‌‌‌‌ مکارم شیرازی

عرفان اسلامی و عرفان التقاطی

عرفان اسلامی و عرفان التقاطی

روح عرفان تلاش و کوششی است برای «معرفة الله» از طریق سیر دورن، و شهود باطنی، و جلوه‌های معنوی و روحانی با استفاده از تهذیب نفس و زهد و پرورش فضائل اخلاقی. انسان همیشه آرزو داشته است غیر از راه استدلال و فلسفه و کلام، راه دیگری به سوی معرفة الله بگشاید، و از طریقی نزدیک‌تر، و شاید مطمئن‌تر و آرامش‌بخش‌تر، به معبود و معشوق حقیقی خود نزدیک و نزدیک‌تر شود؛ اما انسان برای پیمودن این راه همیشه طریق صحیح را انتخاب نکرده است ...

Writer: حضرت آیت الله العظمی‌‌‌‌ مکارم شیرازی

عرفان نظری و عملی راستین در صحیفه سجّادیه

عرفان نظری و عملی راستین در صحیفه سجّادیه

بعد از شهادت امام حسین(ع) و همراهان آن حضرت در کربلا و بعد از واقعه حره در مدینه، خفقان به اوج خود رسید. با این حال حضرت امام سجاد(ع) سکوت اختیار نکردند و از راه هاى دیگر به بیان معارف اسلام وحقایق این دین مبین پرداختند تا مبادا فتنه بنى امیه آثار این آئین را بر باد دهد. امام سجاد(ع) برنامه دعا و راز و نیاز با خداوند متعال را در پیش گرفت و تمام حقایق و معارف اسلامى را در قالب دعا به یادگار گذاشت. دعاهایى به تناسب ایام سال و روزهاى مقدس اسلامى، دعاهایى برحسب حالات انسان، دعا هایى براى گروه هاى مختلف اجتماعى، خلاصه تمام حقایق اسلام را به زبان دعا و مناجات با پروردگار بیان فرمود و مجموعه آن ها «زبور آل محمد» نامیده شد. عرفان اسلامى به صورت پر رنگ با تمام شاخ وبرگ هایش در این دعاها موج مى زند وتشنگان سیر و سلوک الى الله را سیراب کرده وبه سوى مقصد نهایى یعنى «معرفة الله» و قرب الى الله پیش مى برد. به همین دلیل بهترین منبع براى تبیین عرفان ناب اسلامى در هر دو شاخه نظری و عملی صحیفه پر ارزش و بى بدیل سجادیه است.

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1 (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه)، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

بعضی از عرفان‌ هاى کاذب و نوظهور

بعضی از عرفان‌ هاى کاذب و نوظهور

بسیارى از محققان معتقدند که عصر جدید عصر معنویت و بازگشت بشر به دین است به همین دلیل گرایش‌هاى معنوى شدیدى در میان مردم دنیا مشاهده مى‌شود؛ شواهد و قرائن این مدعا نیز فراوان است. تمایل درونى انسان ‌ها به معنویت از یک ‌سو و خسته شدن از فرهنگ‌ هاى مادى و مکتب‌ هاى ماتریالیستى از سوى دیگر، آنها را به سوى مکاتب معنوى سوق داده است. در این شرایط، بازار عرفان ‌ساز ها داغ شده است چرا که از یک‌ سو لذات مادى که در عصر ما دامنه گسترده ‌اى پیدا کرده چیزى نیست که بسیارى از افراد بتوانند از آن چشم بپوشند و جمع میان آزادى در آنها و کام‌جویى ‌هاى جنسى و غیر جنسى و توجه به مسائل معنوى جز در عرفان ‌هاى کاذب پیدا نمى ‌شود. در این مقاله با برخی از عرفان‌ هاى کاذب و نوظهور آشنا شده، اصول عقاید و روش اختصاصی هر یک و جهات، اصول، روشها و اهداف مشترک آنها بررسی می شود.

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1 (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه)، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

عرفان و مسأله وحدت وجود

عرفان و مسأله وحدت وجود

بسیارى از صوفیان و جمعى از فلاسفه و عرفا از طرفداران جدى «وحدت وجود» هستند. وحدت وجود را به ‌معناى توحید حقیقى و غیر آن را نوعى شرک مى‌دانند و معتقدند که تا کسى به وحدت وجود حقیقى نرسد موحّد نیست و طعم عرفان را نخواهد چشید! در این مقاله معانی محتمل «وحدت وجود» و تاریخچه این عقیده در اشعار و منابع صوفیان، دیدگاه فقها و علمای دین در این باره، اعتبار این عقیده در ترازوى عقل، قرآن و روایات بررسی می شود تا ببینیم آیا این ادعا وزانت معرفتی دارد یا سخنی به گزاف است؟

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1 (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه)، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

کرامات اولیاءالله

کرامات اولیاءالله

از مسائل مهمى که پیش روى ارباب سیر و سلوک قرار دارد مسأله «کرامات» است. در طول تاریخ زندگى صالحان و عابدان و مؤمنان راستین کرامات زیادى مى ‌بینیم و قرآن مجید نیز به کرامات متعددى از صالحان و نیکان اشاره کرده است. امّا در اینجا سوالی مطرح می شود که آیا کرامات، مخصوص اولیاء الله و صالحان و مقربان درگاه اوست یا ممکن است از غیر آنها نیز سرزند؟ و آیا کرامات و کارهاى خارق العاده مى ‌تواند به ‌تنهایى دلیل بر مقام و منزلتى براى آورنده آن باشد؟ پاسخ به این سوالات و تفاوت معجزه و کرامات در این مقاله کوتاه مورد بررسی قرار می گیرد.

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1 (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه)، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

مکاشفات رحمانى و مکاشفات شیطانى

مکاشفات رحمانى و مکاشفات شیطانى

آیا مکاشفات همیشه دلیلى بر ایمان و تقوا و سلامت عقیده و قرب الى‌الله صاحبان آنهاست یا ممکن است براى افراد بى ‌تقوا و حتى غیر مسلمان به‌ صورت‌ هاى شیطانى رخ دهد؟ دلایلى در دست است که نشان ‌دهنده عمومیت مکاشفات در هر دو گروه است؛ زیرا هنگامى که براثر ریاضت ‌ها، نفس قدرت و قوت پیدا کند و تمرکز کافى براى آن حاصل شود ـ از هرکس که باشد ـ ممکن است بعضى از این نوع مکاشفات براى صاحبش پیدا شود. در این‌جا این سؤال مطرح مى‌ شود که چگونه مى ‌توان مکاشفات رحمانى را از مکاشفات شیطانى شناخت؟ از طرفی یکى از شاخه هاى مکاشفه، رؤیاهاى صادقه است که حقایقى را درباره حال یا آینده براى انسان روشن مى ‌سازد؛ ولى خطرات این نوع مکاشفه نیز کم نیست، زیرا گاهى این رؤیا ها جنبه شیطانى دارد و هواى نفس انسان یا ابلیس مى‌خواهد او را بفریبد. ظاهراً طریقى که سبب اطمینان نفس شود و انسان بتواند به خوابش به‌ عنوان یک دلیل معتبر تکیه کند وجود ندارد. در این مقاله جایگاه مکاشفه و رویای صادق در کسب معرفت و حجّیّت عملی آنها و امکان تشخیص مکاشفات و رویا های شیطانی از مکاشفات رحمانی و رویاهای صادقانه بررسی می شود.

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1 (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه)، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

کشف و شهود و رؤیا

کشف و شهود و رؤیا

ازجمله مباحث مهمى که در مسیر سالکان الى ‌الله وپویندگان راه عرفان قرار دارد مسأله «کشف و شهود» و «رؤیاهاى صادقه» است که آن را دریچه‌اى براى معرفة‌ الله مى‌شمرند و هر قوم و گروهى به ‌نحوى ادعایى دارد و از آن‌ جا که نیازى به استدلال ندارد، بسیارى از افراد ترجیح مى‌دهند آن را دلیل بر «حقانیت» خود بشمرند! البته فارغ از اینکه ادعاهای مکاشفه می توانند «راستین» یا «دروغ» باشند، و اینکه مکاشفات همیشه دلیل «ایمان و تقوا» نیست و ممکن است برای افراد بی ایمان و بی تقوا هم رخ دهد، و فارغ از اینکه «مکاشفات شیطانی» هم وجود دارد، کشف و شهود به‌ معناى کنار رفتن پرده ‌هاى عالم غیب از مقابل چشم بصیرت انسان و مشاهده اسرار پشت پرده در مقیاس کم یا گسترده، قطعاً امکان‌ پذیر است و روایات فراوانى دلالت بر آن دارد. در این مقاله اصل امکان مکاشفه و رویا های صادقانه در «آیات قرآن» و «روایات اسلامى» بررسی و به مواردى از مکاشفات انبیاء و مکاشفاتى از غیر معصومین اشاره می شود.

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1 (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه)، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

شریعت، طریقت و حقیقت

شریعت، طریقت و حقیقت

گروهى از عارفان که غالباً از صوفیه هستند مراحل سیروسلوک انسان را به ‌سوى خدا به سه مرحله تقسیم مى‌ کنند: شریعت، طریقت و حقیقت. آنها گاه به خود جسارت مى‌دهند و این سه مرحله را تشبیه به پوست رویین بادام و سپس پوست زیرین و بعد از آن مغز بادام مى‌کنند. آنها شریعت را پوست مى‌دانند و طریقت را پوست دوم و حقیقت را مغز خالص و گاه شریعت را مانند صدف و حقیقت را مانند گوهرى که در درون صدف است و طریقت را راه وصول به آن مى‌ دانند! البته طرفداران این تقسیم سه‌گانه راه‌ هاى مختلفى را پیموده‌اند. این مقاله به اقوال موجود در این تقسیم بندی و وزانت و اعتبار چنین ادعاهایی می پردازد.

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1 (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه)، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

ریاضت های مشروع و  نا مشروع در سیر و سلوک و تهذیب نفس

ریاضت های مشروع و نا مشروع در سیر و سلوک و تهذیب نفس

غالب صوفیان و گروه‌هایى که دم از عرفان مى ‌زنند معتقدند که براى تهذیب نفس و تسلط بر هوى ‌و هوس ‌ها باید از ریاضت ‌ها استفاده کرد و منظور از ریاضت آن است که جلوى خواسته نفس را بگیرند یا برخلاف آن عمل کنند یا به ‌سراغ اعمالى بروند که بسیار شاقّ و سخت است؛ خواه مشقت آن جسمانى باشد، مانند رفتار شبلی که شب ‌ها نمک در چشم خود مى ‌ریخت که خوابش نبرد و بیدار بماند و با خدا راز و نیاز کند، و یا مشقت روحى داشته باشد، مانند آنچه غزالى درباره ابن کُرینى نقل کرده که در شهرى، به پاکى و تقوا معروف شد، براى این‌که آبروى خود را نزد مردم ببرد تا از اطراف او پراکنده شوند دست به دزدى آشکارى زد و در حمام لباس ‌هاى گران ‌قیمتى را سرقت کرد به ‌گونه ‌اى که فاش شود و چنین شد و مردم او را دزد حمام نامیدند. طرفداران ریاضت، هم به دلیل عقلى استناد مى‌کنند هم به دلایل نقلى، دلیل عقلى آنها این است که اگر جلوى هواى نفس را با ریاضت بگیریم اراده ما قوى مى‌شود و راه نفوذ شیطان به ما بسته خواهد شد. در این مقاله «شیوه و منطق صوفیان» در پی گیری «رفتارهای نامعقول و نامشروع» بررسی می شود.

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1 (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه)، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

جایگاه استاد و راهنما در سیر و سلوک

جایگاه استاد و راهنما در سیر و سلوک

از جمله مسائلى که براى پویندگان راه سیر و سلوک الى ‌الله مطرح است این است که آیا در این مسیر نیازى به استاد و راهنما دارند یا نه؟ صوفیان که خود را در این مسیر مى‌پندارند بر آن تأکید دارند و افرادى را به نام قطب و شیخ طریقت و پیر و مرشد، براى راهنمایى یا به تعبیر خودشان، دستگیرى، براى طى این مسیر، لازم مى‌دانند و پیروان خود را ملزم به این کار مى ‌دانند و در واقع تمام موجودیت آنها در گرو همین امر است وگرنه رابطه پیروان با آنها قطع خواهد شد. آنها مى‌گویند: این موضوع در تعلیمات انبیاى پیشین و در روایات معصومین و سیره و سخن اصحاب آنها موجود است. در حالی که که هیچ دلیلى بر لزوم این کار نیست و ادعای آنها از آیات و روایات اثبات نمی شود. سیره اصحاب ائمه و علماى بزرگ شیعه در طى قرون و اعصار نیز بر این نبوده که افراد را به انتخاب استادى براى پیمودن مسیر سیر و سلوک الى‌الله توصیه کنند؛ بلکه همه را موظف مى‌ ساختند که از برنامه‌ هاى قرآنى و کلمات ائمه اهل بیت(علیهم السلام) بهره گیرند و این راه را با توکل بر خداوند متعال بپیمایند. این مقاله پاسخی است به سوال مطروحه فوق و نقدی بر ادعای صوفیان.

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1 (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه) ، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

اهمیت ذکر پروردگار در قرآن و احادیث اسلامى

اهمیت ذکر پروردگار در قرآن و احادیث اسلامى

ذکر الهی در آیات قرآن و روایات اسلامی جایگاه بلندی دارد؛ در این مقاله سعی شده تا جایگاه ذکر خدا در قرآن و احادیث، آثار و برکات ذکر، اقسام ذکر، حقیقت ذکر و راه وصول به آن، بخشى از اذکار مهم مورد بررسی و به این سوالات پاسخ داده شود که: آیا دوام ذکر ممکن است؟ آیا اذکار اعداد خاصى دارد؟ آیا اذکارى که سالک از آن استفاده مى‌کند باید منصوص باشد؟ آیا اسماء الله توقیفى است؟

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1 (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه)، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

روش های قابل نقد در سیر و سلوک

روش های قابل نقد در سیر و سلوک

جمعى از عارفان عصر ما هنگامى که از آن‌ها روش سیر و سلوک را مى‌خواهند آن را در شعر زیر خلاصه کرده و به سؤال کنندگان تحویل مى‌دهند: «صَمت و جوع و سهر و عزلت و ذکرى به دوام * * * نا تمامان جهان را کند این پنج، تمام». هر یک از امور پنج‌ گانه مذکور در این شعر مى‌تواند در سیر و سلوک شرعى به انسان کمک کند، مشروط به این‌که حد و حدود آن رعایت گردد. در این مقاله آثار، جایگاه واقعی و حدود معقول و مشروع آنها بررسی و گامهای نادرست نقد می شود.

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1 (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه)، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

معیارهای عرفان راستین و هشدارها

معیارهای عرفان راستین و هشدارها

راه سیر و سلوک الى الله که پرارزش ترینِ راه هاست همچون خط مستقیمى است که در دو طرف آن صدها و هزاران خط غیر مستقیم تصور مى شود و متأسفانه بسیارى از پویندگان این راه براثر وسوسه هاى نفس یا شیطنت دجالان و شیادان و یا بر اثر ناآگاهى از دستورات شرع، در این بیراهه ها گرفتار شده و به جایى نرسیدند بلکه سر از شقاوت و بد بختى درآوردند و اینکه مى بینیم سلسله هاى صوفیان و مدعیان دروغین عرفان و سیر و سلوک، فوق العاده زیاد شده به همین دلیل است. ولى سالک راستین الى الله سیر و سلوک خود را بر محورهاى سه گانه «عقل» و «فطرت» و «شرع» که همه با یکدیگر هماهنگ اند استوار مى کند و از این کشتى نجات براى پیمودن این دریاى طوفانى و خطرناک بهره مى گیرد. یکى از مهم ترین محورهاى عرفان اسلامى یا به تعبیر دیگر، معیار شناخت آن از عرفان هاى کاذب، توجه به «عقل و عقلانیت» است. عرفان هاى کاذب براى توجیه عقاید و اعمال غیر منطقى خود در نخستین گام ارزش و حجیت عقل را زیر سؤال مى برد تا بتوانند بدون برخورد با مانعى مسیرهاى خرافى و غیر عاقلانه و حتى سخنان کفرآلود را به خورد پیروان خود بدهند. در این مقاله انحرافات مبنایی مدعیان تصوف و عرفان کاذب و معیار های عرفان راستین بررسی می شود.

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1 (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه)، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

روش های پیشنهادی اساتید سیر و سلوک

روش های پیشنهادی اساتید سیر و سلوک

براى رسیدن به معرفت الله، در کلمات عرفاى اسلامى طرقى ذکر شده که با پیمودن آن، سیر و سلوک الى الله میسر مى شود. براى وصول به این هدف والا، جمعى راه معرفت النفس را پیموده اند. گروه دیگرى که از طریق عرفان عملى در این مسأله ورود پیدا کرده اند و بر آداب چهارگانه مشارطه، مراقبه، محاسبه و معاقبه تأکید دارند. جمعى از عارفان اسلامى انتخاب استاد را براى پیمودن این راه ضرورى مى دانند و معتقدند که هر سالکى باید زیر نظر استادى قرار گیرد تا آن استاد مرحله به مرحله او را راهنمایى کند. امّا از میان این روش ها آنچه برگرفته از کتاب و سنت است و یا تجربیاتى که موافق آن ها مى باشد قابل قبول است و روش هایى که جنبه التقاطى دارد و از مکاتب دیگر گرفته شده یا کسانى که مقید به کتاب و سنت نیستند آن را پیشنهاد کرده اند، قابل قبول نخواهد بود.

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1 (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه)، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

نسخه هاى نورانى سیر و سلوک در سنت معصومین

نسخه هاى نورانى سیر و سلوک در سنت معصومین

براى رسیدن به اوج معرفت الله، در کلمات پیامبر اکرم(صل الله علیه و اله) و ائمه هدى(علیهم السلام) نسخه هاى متعددى دیده مى شود که عمل به هریک مى تواند انسان را از حجاب هاى عالم ماده بیرون کند و دیدگان او را به عالم ملکوت بگشاید. به یقین رهروان راه حق و سالکان سبیل الى الله اگر تنها به این نسخه ها عمل کنند به مقصد و مقصودشان مى رسند و آنچه انتظار داشته اند در اختیارشان قرار مى گیرد. اى کاش عارفان اسلامى به این نسخه هاى گران بها اهمیت بیشترى مى دادند و براى شاگردان خود از آن بهره کافى مى بردند! چراکه همه چیز در آن ها بیان شده است.

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1 (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه)، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

نسخه هاى قرآنى سیر و سلوک الى الله

نسخه هاى قرآنى سیر و سلوک الى الله

براى رسیدن به اوج معرفت الله، در قرآن مجید و کلمات معصومین(علیهم اسلام) و سپس در کلمات عرفاى اسلامى طرقى ذکر شده که با پیمودن آن، سیر و سلوک الى الله میسر مى شود. عرفاى اسلامى به ویژه عرفاى اخیر روش هاى مختلفى براى پیمودن این مسیر پیشنهاد کرده اند. البته آنچه برگرفته از کتاب و سنت است و یا تجربیاتى که موافق آن ها مى باشد قابل قبول است و اما روش هایى که جنبه التقاطى دارد و از مکاتب دیگر گرفته شده یا کسانى که مقید به کتاب و سنت نیستند آن را پیشنهاد کرده اند قابل قبول نخواهد بود. نسخه هاى کامل و جامعى براى رهروان این راه و سالکان طریق الى الله در سوره هاى مختلف قرآن آمده است که عمل به هریک از آن ها مى تواند انسان را به مقصود برساند.

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1 (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه)، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

آئین سیر و سلوک در متون اسلامی

آئین سیر و سلوک در متون اسلامی

در متون اسلامى گاه به خطبه یا نامه اى از معصومین(علیهم السلام) یا دعایى از دعاهاى پرمعنا برخورد مى کنیم که هرکدام مى تواند نسخه اى براى سالکان راه عرفان باشد. اگر رهروان این راه، اراده و تصمیم و اخلاص کافى براى پیمودن این مسیر داشته باشند و با توکل بر خداوند به سراغ متون قرآنى و روایى معصومین(علیهم السلام) بروند و اهل عمل به آن دستورات حیات بخش باشند، به یقین به هدف نهایى مى رسند و به وصال آن محبوب بى همتا نائل مى شوند و اینکه پیمودن این راه حتماً در گرو نسخه معینى از پیر و مرشد و راهنماى خاصى باشد به یقین اشتباه است و چه بسا مقدمه انحراف از مسیر صحیح و صراط مستقیم محسوب شود. البته فهم محتواى آیات و روایات نیازمند علم کافى و یا استفاده از راهنمایى علماى با تقواى دین است، بى آن که انگشت روى شخص خاصى بگذاریم یا بگذارند. در واقع همه چیز در شریعت جمع است و چیز ناگفته اى در آیات قرآن وگفتار معصومین(علیهم السلام) وجود ندارد.

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1 (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه)، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

عرفان عملی و جایگاه آن در روایات اسلامی

عرفان عملی و جایگاه آن در روایات اسلامی

عرفان عملى آن است که انسان در مسیر معرفت آن محبوب حقیقى ازطریق خودسازى و زدودن زنگار گناه از دل و صیقل دادن آن ومناجات با او و انجام واجبات و ترک محرمات به جایى رسد که انوار «معرفت الله» بر قلب او بتابد و چهره یار را در آینه دل دیدار کند. در آیات قرآنى اشارات فراوانى به این مطلب دیده مى شود. در روایات اسلامى وخطب نهج البلاغه و دعاهاى معصومین نیز اشارات لطیف وگویایى به این مرحله از سیر و سلوک شده است. در این مقاله جایگاه عرفان در روایات اسلامی بررسی می شود.

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1 (شرحی جامع بر صحیفه سجادیه)، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

درخشش عرفان در آیینه آیات قرآن

درخشش عرفان در آیینه آیات قرآن

عرفان نظرى به معناى شناخت خداوند است، تا آن جا که در استعداد بشر است، گاه ازطریق دلایل عقلى حاصل مى شود و گاه ازطریق قلب و درون که به وسیله تصفیه باطن و زدودن زنگارها از آیینه قلب و درخشش نور الهى در آن حاصل مى شود؛ اگر شناخت فطرى را هم به آن بیفزاییم سه گونه عرفان خواهیم داشت. 1- عرفان فطرى؛ 2- عرفان نظرى، عقلى؛ 3- عرفان قلبى وشهودى. هنگامى که در گلزار آیات قرآنى وروایات اسلامى سیر مى کنیم هر سه گونه عرفان را در آن مى یابیم.

Writer: برگرفته از عرفان اسلامی ج 1(شرحی جامع بر صحیفه سجادیه) ، تحت اشراف آیت الله العظمی مکارم شیرازی

TotalPages : 2