17ـ در کتابى که از کتب غربیها ترجمه شده بود، مثلى خواندم که براى نشان دادن مطلب شاهد گویایى است که نوشته بود: دو نفر گناهکار از دنیا رفتند; یکى دزد بود و دیگرى کتاب گمراه کننده اى نوشته بود در عالم برزخ هر یک از آن دو را در دیگى گذاشتند و از هوا آویزان کردند، زیر دیگ دزد، خروارها هیزم را آتش زدند، هیزمها، دیگ و دزد همه یک باره سوخته و از بین رفتند; اما زیر دیگ دیگرى (صاحب کتاب) فقط یک شمع روشن کردند، و دیگ به تدریج گرم شد و او هم به این طرف و آن طرف مى دوید، ولى علاجى نبود. این کار مدتها ادامه یافت و عذاب روزافزون مى گردید.
روزى او که از عذاب به ستوه آمده بود، فریاد کشید: خداوندا! تو را به ما عادل معرفى کرده اند، آیا این عدالت است که دزد اموال مردم را ببرد، صندوقها را بشکند، سرمایه مردم را غارت کند و در یک ساعت خاکستر شود و از بین برود؟ اما من که زحمت کشیدم، دود چراغ خوردم، نور چشمم را از دست دادم، کتاب نوشتم و به این روز سیاه افتادم، روز به روز عذابم افزوده شود؟
در آن موقع یکى از فرشتگان خدا پیش او آمد و گفت: پروردگار تو، پروردگار عادل است و این عذاب مطابق عدالت مى باشد، تو خودت را با دزد مقایسه مکن؟ او مدتى دزدى کرده بود و عذاب خود را دید و تمام شد; اما تو سربلند کن و به دنیا بنگر، آن دخترها و پسرهاى جوانى که آلوده شده اند و رسوا گشته اند و در اثر خواندن کتاب تو بوده است، آن اشخاص که از راه حق منحرف شده و در شرک و کفر بسر مى برند در اثر خواندن کتاب پرفساد تو بوده، آن گناهکاران و آن آلوده ها آن آدم کشها، آن جنایتکارها و آن در گوشه زندانها و... نتیجه مطالعه کتاب تو بوده است و تو اثر ناپاکى و اثر فاسد کننده اى از خود به یادگار گذاشته اى که پیوسته انسانها را به ضلالت مى کشد، و عقاب تو یک روز و دو روز نیست و هر قدر کتاب تو در جهان باقى و این آثار سوء را داشته باشد عذاب تو به همان اندازه روزافزون خواهد بود.
ناگفته نماند، این سخن یک حقیقت است که آیات و روایات آن را تأیید مى کند. آرى! انسانها در برزخ و همچنین در آخرت از آثار خوب یا بدى که در دنیا گذاشته اند بهره دیده و یا عذاب خواهند دید.