1ـ محمد بن مسعود عیاشى، در تفسیر خود ذیل آیه شریفه فوق ازثقه جلیل القدر ابوحمزه ثمالى نقل کرده که گفت: به ابى جعفر امام باقر(علیه السلام) گفتم: به انسان در وقت مرگ چه مى گذرد؟ فرمود: یا ابا حمزه! به خدا قسم فاصله اى نیست میان احدى از شما و دیدن مقام و منزلت خویش در نزد خداوند، که چشمش روشن شود، مگر آنکه روحش به حلقوم رسد. آنگاه به حلق مبارک خویش اشاره کرد وگفت: اى اباحمزه! به تو مژده ندهم؟ گفتم: آرى! فدایت شوم فرمود: آن وقت رسول خدا(صلى الله علیه وآله)پیش او آید که على(علیه السلام) نیز با او است و در کنار سر او مى نشیند ومى فرماید: مرا نمى شناسى؟ من رسول خدا هستم. به طرف ما بیا، و آنچه در پیش ما دارى از همه خلق براى تو بهتر است و بدان از آنچه مى ترسیدى ایمن شدى و آنچه را که امید داشتى ناگهان پیش تو آمده، اى روح! از بدن خارج شو و به طرف راحتى و رضوان خدا برگرد، على(علیه السلام)، مانند رسول خدا با او سخن مى گوید بعد فرمود: اى اباحمزه! آیا به تو این را از کتاب خدا خبر ندهم؟ آن همان قول خداست که فرمود:
(اَلَّذینَ ءامَنوا وکانوا یَتَّقون لَهُمُ البُشرى فِى الحَیوةِ الدُّنیا وفِى الأخِرَةِ).(1)
در فصلهاى گذشته معلوم شد که، ارواح پس از خروج از بدن به سه گروه تقسیم مى شوند; ارواح در عذاب، ارواح در رفاه و ارواح در بى خبرى.
به مضمون روایاتى که نقل خواهد شد، دو گروه اوّل و دوم همه چیز را خواهند فهمید، نظیر توجّه به غسل دادن او و تشیّع جنازه خود و برگشتن روح از قبرستان و امثال آنها، و گروه سوم ممکن است بعد از دیدن آنها به بى خبرى وارد شوند و شاید از اول هیچ چیز را ندانند و فقط در آخرت بیدار شوند. «والله اعلم».
 
زود ببرید مرا، زود ببرید مرا؟
1ـ امام صادق(علیه السلام) فرمود: روح چون از بدن خارج شود، نزدیک بدن و بالاى بدن خود مى باشد، روح مؤمن و غیر مؤمن، به هر کارى که درباره او انجام مى گیرد نگاه مى کند و چون کفن گردید و در تابوت گذاشته شد و بر دوش مردم حمل گردید، روح داخل بدن مى شود (دید او وسعت پیدا مى کند) و مکان خویش را از بهشت یا از آتش مى بیند، اگر از اهل بهشت باشد، فریاد مى کند، «عجلونى». «عجلونى» زود ببرید مرا، زود ببرید مرا، و اگر اهل آتش باشد، فریاد مى کشد «ردونى، ردونى» برگردانید مرا، برگردانید مرا، و او مى داند هر کارى که درباره او انجام مى شود و کلام را مى شنود. پس معلوم شد روح پس از خروج از بدن یک پارچه شعور است و مردن خود را مى داند و از کارهایى که درباره او انجام مى شود باخبر است; حتّى کلام مردم را مى شنود ولى قدرت تکلّم ندارد.

(1). سوره یونس، آیه 64.