عبدالرحمن سلمى به فرزند امام حسین(علیه السلام) سوره حمد را آموخت. وقتى کودک سوره را در حضور پدر خواند، حضرت امام حسین(علیه السلام) علاوه بر پول نقد و پارچه اى که از راه حق شناسى به معلم طفل داد، دهان آموزگار را پر از در نمود، (فقیل فى ذالک فقال(علیه السلام): واین یقع هذا من عطائه یعنى تعلیمه؟) بعضى از این همه بخشش حضرت تعجب کردند و در این باره از حضرت سؤال نمودند امام حسین(علیه السلام)در جواب فرمود: پاداش مالى من چگونه با عطاى آموزش این معلم برابرى مى کند؟ (یعنى; خدمت تعلیم سوره حمد از عطاى مالى من ارزنده تر است).(1)
«بادروا اولادکم بالحدیث قبل أن یسبقکم المرجئه; به فرزندان خود هر چه زودتر احادیث اسلامى را بیاموزید قبل از آنکه مخالفین، بر شما سبقت گیرند».(2)
براى این که کودکان از اوّل مؤمن و خداپرست تربیت شوند، لازم است که بین جسم و جان آنها نیز از نظر ایمانى، هماهنگى برقرار باشد. به همین جهت اسلام از طرفى پدرها و مادرها را مکلف نموده که فرزندان خود را به خدا متوجه کنند و به آنها خداپرستى و تعالیم دینى را بیاموزند، و از طرف دیگر دستور داده که اطفال را به نماز و عبادت تمرینى وادار کنند.
معاویة بن وهب گفت قال: «سألت ابا عبدالله(علیه السلام) فى کم یوخذ الصبى بالصلاة فقال: بین ستً و سبع سنین; معاویة بن وهب گفت از امام صادق(علیه السلام) سؤال کردم که در چه سنى کودک به نماز وادار مى شود؟ حضرت فرمود: بین شش و هفت سالگى».(3)
«مرواصبیانکم بالصلاة اذا بلغوا سبعاً; به کودکان خود در هفت سالگى امر کنید، نماز بگذارند».(4)
امام باقر(علیه السلام) در حدیث مفصلى، وظایف اولیاى اطفال را در تربیتهاى ایمانى کودکان در سنین مختلف بیان فرموده است. در سه سالگى، کلمه توحید «لااله الا الله» را به طفل بیاموزید در چهارسالگى «محمد رسول الله» را به او یاد دهید. در پنج سالگى روى او را به قبله متوجه سازید و به او بگویید سر به سجده بگذارد. در شش سالگى کامل، رکوع و سجده صحیح را به او بیاموزید و در هفت سالگى به طفل بگویید دست و رویت را بشوى و نماز بگزار.(5)
عبادت تمرینى کودک، دعا و نیایش کودک در پیشگاه خداوند، اثر درخشانى در روان طفل مى گذارد، اگرچه ممکن است کودک الفاظ و عبارات نماز را نفهمد ولى معناى توجه به خدا و راز و نیاز با خدا، استمداد، عرض دعا و تمنا در
پیشگاه خداوند را در عالم کودکى خود درک مى کند، امیدوار بار مى آید، دلش به خداوند و رحمت او مطمئن مى شود، در باطن خویش تکیه گاهى براى خود حس مى کند، آن حالت امیدوارى و اطمینان; آن توجه به قدرت نامحدود الهى; بزرگترین سرمایه سعادت در تمام دوران زندگى او خواهد بود، در مواقع سخت در پیش آمدهاى ناگوار مى تواند از آن نیروى نهایى استفاده کند، به آن متکى و مطمئن باشد، و در جزر و مد حوادث با خاطرى آرام شخصیت خود را حفظ کند.(6)
پدرها و مادرهاى محترمى که درباره نماز فرزندان خود کوتاهى مى کنند و آنها را در سن هفت سالگى که در روایت آمده به نماز خواندن وادار نمى کنند و فرزندان آنها تارک الصلاة بزرگ مى شوند در بزرگ سالى، کار از دست آنها خارج شده و دیگر نمى توانند آنها را نمازگزار کنند، در قیامت چگونه جواب خدا و پیامبر را مى دهند؟ و چگونه جواب این آیه شریفه را مى دهند. (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَاراً) و چگونه جواب پیامبر(صلى الله علیه وآله) را خواهند داد که فرمود: «و انا برى منهم و هم منى براء» من از این پدرها و مادرها بیزارم و آنها نیز از من بیزارند.
این جانب به کسانى که هیچ اعتقاد درستى نداشته و خود پدرها و مادرهاى آن کودکان تارک الصلاة هستند ندارم که چون به گفته شاعر:
ذات نایافته از هستى بخش *** کى تواند که شود هستى بخش
خطاب بنده به پدرها و مادرهایى است که خداوند توفیق نماز خواندن را به آنها داده و نمازشان ترک نمى شود. به پدرها و مادرهایى که، به خدا، پیامبر خدا، و روز جزا اعتقاد دارند، عرض مى کنم: شما تحمل این که ببینید یک خار در پاى فرزندانتان برود را ندارید پس چگونه راضى مى شوید فرزندان عزیزتان در آتش دوزخ بسوزند؟
اگر مردم همان طور که تلاش مى کنند که فرزندانشان در سطوح عالى تحصیل کنند که آینده خوبى داشته باشند، (که باید هم تلاش کنند) به همان اندازه هم براى نماز آنها تلاش مى کردند، به راستى یک جوان بى نماز پیدا نمى شد، اسلام با علم و دانش مخالف نیست، بلکه مشوق علم و دانش است.
اسلام مى گوید: «اطلبوا العلم من المهد الى اللحد; ز گهواره تا گور دانش بجوى».
اسلام مى گوید: «اطلب العلم و لوبالصین».
اسلام مى گوید: «خذالحکمه و لو من افواه الضلال». یعنى اسلام براى تحصیل علم نه زمان را محدود کرده، نه مکان و نه استاد را; حتّى اوّلین سوره اى که بر پیامبر(صلى الله علیه وآله)ناز شد درباره علم اندوزى و آموختن بود.
* * *
اسلام مى گوید: پرورش و دانش باید همراه هم پیش برود، (وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ)(7) هر چند که ما وزارت آموزش و پرورش داریم، ولى اگر منصفانه قضاوت کنیم، آن قدر که براى آموزش ارزش قائل هستیم و براى آموزش هزینه مى کنیم و تلاش مى کنیم، یک دهم آن را براى این که فرزندان ما با ایمان و اعتقاد کامل اسلامى تربیت بشوند انجام نمى دهیم و هزینه نمى کنیم. لذا در این زمان نوجوان بى سواد در کشور ما بسیار کم است، اما نوجوان تارک الصلاة، فراوان. با این که این نوجوانان عزیز منکر خدا و پیامبر نیستند و به خصوص اهل بیت پیامبر را دوست دارند، در عزاى آنها شرکت مى کنند، در گرفتاریها به آنها متوسل مى شوند، نذر مى کنند، به زیارت آنها مى روند و اگر پدر یا مادرشان بمیرد بر سر قبر آنها مى روند و براى آنها خیرات مى فرستند; اما وقتى به آنها گفته مى شود چرا نماز نمى خوانید؟ با کمال تأسف جوابهاى غیر منطقى مى دهند که انسان تعجب مى کند.
اینها همه در اثر بى تفاوتى پدرها و مادرهاى آنهاست، که در دوران کودکى آن طور که دستور دین است، آنها را به نماز خواندن عادت نداده اند.
اگر فرض کنیم تمام جوانهاى کشور در یک سطح بالایى تحصیل کنند، اما ایمانى که آنها را از شرارت بازدارد نداشته باشند، طولى نخواهد کشید که دوباره این کشور به دست بیگانگان مى افتد و تمام خونى که براى این انقلاب ریخته شده پایمال مى شود.

(1). همان مدرک.
(2). همان مدرک، ص 192.
(3). کتاب کودک فلسفى، ج 2، ص 198.
(4). همان مدرک.
(5). همان مدرک.
(6). کودک فلسفى، ج 2، ص 199.
(7). سوره جمعه، آیه 2.