از جمله دلایلى که در بحث معاد براى اثبات وجود جهان دیگر مطرح است، مسئله «مطالعه نظام آفرینش» است و به تعبیر دیگر مطالعه این «نشأه اولى» گواهى مى دهد که «نشأه آخرى» هم بعد از آن است.
ما از یک سو مى بینیم جهان آفرینش، هم از نظر عظمت و هم از نظر نظم، فوق العاده وسیع، پرشکوه و اعجاب انگیز است و اسرار این جهان به قدرى پیچیده است که دانشمندان بزرگ معترفند، تمام معلومات بشر در برابر آن همچون یک صفحه کوچک از یک کتاب بسیار بزرگ است، و همه آنچه که از این عالم مى دانیم در حقیقت الفباى این کتاب است.
هر یک از کهکشان هاى عظیم این عالم، شامل چندین میلیارد ستاره است و تعداد کهکشان ها و فاصله آنها، آنقدر زیاد است که حتى محاسبه آن با سرعت نور که در یک ثانیه سیصد هزار کیلومتر را طى مى کند وحشت آور است.
نظم و دقتى که در ساختمان کوچکترین واحد این جهان به کار رفته، همانند نظم و دقتى است که در ساختمان عظیم ترین واحدهاى آن دیده مى شود و انسان در این میان، لااقل کاملترین موجودى است که ما مى شناسیم و عالى ترین محصول این جهان تا آنجا که مى دانیم است. اینها همه از یک سو و از سوى دیگر مى بینیم که این عالى ترین محصول شناخته شده عالم هستى; یعنى «انسان» در این عمر کوتاه خود در میان چه ناراحتیها و مشکلاتى بزرگ مى شود. او هنوز دوران طفولیت را با همه رنجها و مشکلاتش پشت سر نگذاشته و نفس تازه نکرده; که دوران پرغوغاى جوانى با طوفانهاى شدید و کوبنده اش فرا مى رسد و هنوز جاى پاى خود را در فصل جوانى محکم نکرده; که دوران کهولت و پیرى با وضع رقت بارش در برابر او آشکار مى شود.
آیا باور کردنى است که هدف این دستگاه بزرگ و عظیم و این اشرف مخلوقات که نامش «انسان» است همین باشد که چند روزى را در این جهان بیاید، این دورانهاى سه گانه را با رنجها و مشکلاتش طى کند، مقدارى غذا مصرف کند، لباس بپوشد، بخوابد و بیدار شود و سپس نابود شود و همه چیز پایان یابد. به راستى اگر چنین باشد، آیا آفرینش مهمل و بیهوده نیست؟ آیا هیچ عاقلى این همه تشکیلات عظیم را براى هدفى به این کوچکى قرار مى دهد؟ فرض کنید میلیونها سال، نوع انسان در این دنیا بماند و نسلها بعد یکى از دیگرى بیایند و بروند و علوم مادى، آنقدر ترقى کند که بهترین تغذیه، لباس، مسکن و عالى ترین درجه رفاه را براى بشر فراهم سازد، ولى آیا این خوردن، نوشیدن، پوشیدن، خوابیدن و بیدار شدن ارزش این را دارد که این همه تشکیلات را براى آن قرار دهند؟
بنابراین مطالعه این جهان باعظمت به تنهایى دلیل بر این است که مقدمه اى براى عالمى وسیعتر، گسترده تر، جاودانى و ابدى تر است و تنها وجود چنین جهانى است که مى تواند به زندگى ما مفهوم بخشد و آن را از هیچ و پوچ بیرون آورد.
به همین دلیل مى گوییم اگر مرگ نقطه پایان باشد آفرینش جهان بیهوده خواهد بود. لذا خداوند در آیه 62 سوره واقعه مى فرماید: «(وَلَقَدْ عَلِمتُمُ النَّشأَةَ الاُْولَى فَلَوْلاَ تَذَکَّرُونَ ); شما عالم نخستین را دانستید، چگونه متذکر نمى شوید (که جهانى بعد از آن است)».(1)

(1). تفسیر نمونه، ج 14، ص 321 به بعد.