(آیه 69) گفتیم در این سوره بحثهاى زنده وجامعى پیرامون اصول اعتقادى توحید، معاد، نبوت مطرح شده، ودر مقطعهاى متفاوتى سخن را از یکى به دیگرى منتقل مى سازد.
در آیات گذشته بحثهاى مختلفى پیرامون توحید ومعاد مطرح بود، در این آیه وآیه بعد به بحث نبوت باز مى گردد، ویکى از رائجترین اتهاماتى را که براى پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)مطرح مى کردند عنوان کرده پاسخ دندان شکنى وآموزنده اى به آن مى دهد، وآن اتهام شعر وشاعرى است، مى گوید: «ما هرگز شعر به او [=پیامبر] نیاموختیم وشایسته او نیست» که شاعر باشد (وَما عَلَّمْناهُ الشِّعْرَ وَما یَنْبَغى لَهُ).
جاذبه ونفوذ قرآن در دلها براى همه کس محسوس بود، وزیباییهاى لفظ ومعنى وفصاحت وبلاغت آن قابل انکار نبود، حتى خود مشرکان چنان مجذوب آهنگ وبیان قرآن مى شدند که گاه شبانه بطور مخفیانه به نزدیکى منزلگاه پیامبر(صلى الله علیه وآله)مى آمدند تا زمزمه تلاوت او را در دل شب بشنوند.
اینجا بود که براى توجیه این پدیده بزرگ، واغفال مردم از این وحى آسمانى، زمزمه شعر وشاعرى پیامبر(صلى الله علیه وآله)را در همه جا سر دادند، که این خود اعترافى بود ضمنى به نفوذ فوق العاده قرآن!
اما چرا شایسته پیامبر(صلى الله علیه وآله)نیست که شاعر باشد بخاطر این که خط «وحى» از خط «شعر» کاملا جداست، زیرا:
1ـ معمولا سرچشمه شعر تخیل وپندار است، در حالى که وحى از مبدأ هستى سرچشمه مى گیرد وبر محور واقعیتها مى گردد.
2ـ شعر از عواطف متغیر انسانى مى جوشد، ودائماً در حال دگرگونى است، در حالى که وحى بیانگر حقایق ثابت آسمانى مى باشد.
3ـ لطف شعر در بسیارى از موارد در اغراق گوئیها ومبالغه هاى آن است، تا آنجا که گفته اند: «اَحْسَنُ الشِّعْرِ اَکْذَبُهُ; بهترین شعر دروغ آمیزترین آن است»! در حالى که در وحى جز صداقت چیزى نیست.
4ـ سرانجام به تعبیر زیباى یکى از مفسران: «شعر» مجموعه شوقهایى است که از زمین به آسمان پرواز مى کند، اما «وحى» مجموعه حقائقى است که از آسمان به زمین نازل مى گردد، واین دو خط کاملا متفاوت است!
البته شاعرانى که در خط اهداف مقدسى گام بر مى دارند واز عوارض نامطلوب شعر، خود را برکنار مى سازند حساب جداگانه اى دارند.
قرآن در برابر نفى شعر از پیامبر(صلى الله علیه وآله)اضافه مى کند: «این آیات چیزى جز وسیله بیدارى وقرآن آشکار نیست» (اِنْ هُوَ اِلاّ ذِکْرٌ وَقُرْآنٌ مُبینٌ).
(آیه 70) «هدف از آن این است که افرادى را که زنده اند انذار کند، و(برکافران اتمام حجت شود) تا فرمان عذاب بر آنها مسلّم گردد» (لِیُنْذِرَ مَنْ کانَ حَیًّا وَیَحِقَّ الْقَوْلُ عَلَى الْکافِرینَ).
آرى! این آیات «ذکر» است ومایه یادآورى ووسیله بیدارى، این آیات «قرآن مبین» است که حق را بدون هیچ گونه پرده پوشى با قاطعیت وصراحت بیان مى کند، وبه همین دلیل عامل بیدارى وحیات وزندگى است.
