این سوره، در «مکّه» نازل شده و داراى 22 آیه است

محتواى سوره بروج

مؤمنان در «مکّه» مخصوصاً در آغاز دعوت پیامبر(صلى الله علیه وآله)، سخت در رنج و فشار بودند، و دائماً از طرف دشمنان شکنجه هاى روحى و جسمى مى شدند تا از ایمان خود بازگردند، گروهى مقاومت کرده، و بعضى از افراد ضعیف تسلیم مى شدند، و بازمى گشتند.
با توجه به این که این سوره از سوره هاى «مکّى» است، چنین به نظر مى رسد: هدف اصلى تقویت روحیه مؤمنان در برابر این جریان و تشویق آنان به پایمردى و استقامت است.
و در همین رابطه در این سوره، داستان «اصحاب اخدود» را نقل مى کند، همانها که خندق ها کندند و آتش هاى عظیمى در آن افروختند، و مؤمنان را تهدید به شکنجه با آتش کردند، گروهى را زنده زنده در آتش سوزاندند، اما آنها از ایمانشان بازنگشتند.
در قسمت دیگرى از این سوره، کافرانى را که مؤمنان را تحت فشار قرار مى دهند سخت مورد حمله قرار داده، و آنها را به عذاب سوزان جهنم تهدید مى کند، در حالى که مؤمنان را بشارت به باغ هاى پرنعمت بهشتى مى دهد.
در مقطع بعد، آنها را به گذشته تاریخ بازمى گرداند، و داستان «فرعون» و «ثمود» و اقوام زورمند و گردنکش را در برابر دیدگانشان مجسم مى سازد، که چگونه در مقابل فرمان عذاب الهى به زانو درآمدند و نابود شدند، تا کفار «مکّه» که نسبت به آنها قدرت ناچیزى داشتند حساب خود را بکنند، و هم مایه تسلّى خاطر پیامبر (صلى الله علیه وآله) و مؤمنان بوده باشد.
و در آخرین مقطع سوره، اشاره به عظمت قرآن مجید و اهمیت فوق العاده این وحى الهى مى کند، و سوره را با آن پایان مى دهد.
روى هم رفته، این سوره، سوره استقامت، پایمردى و شکیبائى در برابر فشارهائى است که از ظالمان و مستکبران بر مؤمنان وارد مى شود، و در لابلاى آیات آن وعده نصرت الهى نهفته است.
نام گذارى این سوره به سوره «بروج» به تناسب سوگندى است که در آیه اول آمده است.

فضیلت تلاوت این سوره

در فضیلت این سوره، همین بس که در حدیثى از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله)مى خوانیم: مَنْ قَرَأَ هذِهِ السُّورَةَ أَعْطاهُ اللّهِ مِنَ الأَجْرِ بِعَدَدِ کُلِّ مَنِ اجْتَمَعَ فِى جُمُعَة وَ کُلِّ مَنِ اجْتَمَعَ یَوْمَ عَرَفَه عَشْرَ حَسَنات، وَ قَرائَتُها تُنْجِى مِنَ الْمَخاوِفِ وَ الشَّدائِدِ: «هر کس این سوره را بخواند، خداوند به تعداد تمام کسانى که در نماز جمعه اجتماع مى کنند، و تمام کسانى که روز عرفه (در عرفات) جمع مى شوند، ده حسنه به او مى دهد، و تلاوت آن انسان را از ترس ها و شدائد رهائى مى بخشد».(1)
با توجه به این که: یکى از تفسیرهاى آیه «و شاهد و مشهود» روز «جمعه» و روز «عرفه» است، و نیز با توجه به این که سوره حکایت از مقاومت شدید مؤمنان پیشین در برابر شدائد و فشارها مى کند، تناسب این پاداش ها با محتواى سوره روشن مى شود، و در ضمن نشان مى دهد: این همه اجر و پاداش از آن کسانى است که آن را بخوانند، در آن بیندیشند و سپس عمل کنند.

1 ـ تفسیر «برهان»، جلد 4، صفحه 445.