در حقیقت، آیات فشرده بالا اصول سعادت و شقاوت انسان را به نحو زیبا و شایسته اى ترسیم کرده است، شقاوت انسان را در «طغیان» و «دنیا پرستى» مى شمرد ، و سعادت او را در «خوف از خدا» و «ترک هوا» و عصاره تمام تعلیمات انبیاء و اولیاء نیز همین است و بس.
در حدیثى از امیر مؤمنان على(علیه السلام) مى خوانیم:
إِنَّ أَخْوَفَ ما أَخافُ عَلَیْکُمُ إِثْنانِ: اتِّباعُ الْهَوى وَ طُولُ الْاَمَلِ، فَأَمَّا اتِّباعُ الْهَوى فَیَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ، وَ أَمّا طُولُ الْاَمَلِ فَیُنْسِی الْآخِرَةَ:
«هولناک ترین چیزى که از آنها بر شما خائفم دو چیز است: پیروى از هواى نفس، و آرزوهاى طولانى، اما پیروى از هوى، شما را از حق باز مى دارد، و اما آرزوهاى طولانى آخرت را به فراموشى مى سپرد».(1)
هواپرستى پرده اى بر عقل انسان مى کشد، اعمال سوئش را در نظر او تزیین مى دهد، و حس تشخیص را که بزرگترین نعمت خدا، و امتیاز انسان از حیوان است، از او مى گیرد، و او را به خود مشغول مى دارد، این همان است که یعقوب آن پیغمبر روشن ضمیر به فرزندان خلافکار گفت: «بَلْ سَوَّلَتْ لَکُمْ أَنْفُسُکُمْ أَمْراً».(2)
در اینجا سخن بسیار است، بهتر آن است به دو حدیث از احادیث اهل بیت(علیهم السلام) که همه گفتنى ها در آن گفته شده است، اشاره کرده و این بحث را پایان دهیم:
امام باقر(علیه السلام) مى فرماید: الْجَنَّةُ مَحْفُوفَةٌ بِالْمَکارِهِ وَ الصَّبْرِ، فَمَنْ صَبَرَ عَلَى الْمَکارِهِ فِی الدُّنْیا دَخَلَ الْجَنَّةَ، وَ جَهَنَّمُ مَحْفُوفَةٌ بِاللَّذّاتِ وَ الشَّهَواتِ، فَمَنْ أَعْطى نَفْسَهُ لَذَّتَها وَ شَهْوَتَها دَخَلَ النّارَ:
«بهشت در لابلاى ناراحتى ها، صبر و شکیبائى و استقامت پوشیده شده است، هر کس در برابر ناراحتى ها (و ترک شهوات) در دنیا شکیبائى کند داخل بهشت مى شود، و دوزخ در لابلاى لذات نامشروع و شهوات سرکش پیچیده شده، و هر کس نفس خویش را در برابر این لذات و شهوات آزاد بگذارد داخل آتش مى شود».(3)
امام صادق(علیه السلام) مى فرماید: لاتَدَعِ النَّفْسَ وَ هَواها، فَإِنَّ هَواها فِی رَداها، وَ تَرْکُ النَّفْسِ وَ ما تَهْوى دائُها، وَ کَفُّ النَّفْسِ عَمّا تَهْوى دَواها:
«نفس را با هوا و هوسها رها مکن; چرا که هواى نفس سبب مرگ نفس است و آزاد گذاردن نفس در برابر هواها درد آن است، و باز داشتن آن از هوا و هوس هایش دواى آن است».(4)
نه تنها جهنم آخرت، زائیده هواپرستى است، که جهنم هاى سوزان دنیا، همچون ناامنى ها، بى نظمى ها، جنگ ها، خونریزى ها، جدال ها، و کینه توزى ها همه ناشى از آن است.

1 ـ «نهج البلاغه»، خطبه 42.
2 ـ یوسف، آیه 18.
3 ـ «نور الثقلین»، جلد 5، صفحه 507، حدیث 45 ـ «کافى»، جلد 2، صفحه 89.
4 ـ «نور الثقلین»، جلد 5، صفحه 507، حدیث 45 ـ «کافى»، جلد 2، صفحه 336 (با اندکى تفاوت).