در شأن نزول آیات فوق، روایات زیادى در کتب تفسیر، حدیث و تاریخ شیعه و اهل سنت نقل شده است، که ما از میان آنها آنچه مشهورتر و مناسب تر به نظر مى رسد انتخاب کرده ایم و آن این که:
پیامبر(صلى الله علیه وآله) گاه که نزد «زینب بنت جحش» (یکى از همسرانش) مى رفت «زینب» او را نگاه مى داشت و از عسلى که تهیه کرده بود خدمت پیامبر (صلى الله علیه وآله)مى آورد، این سخن به گوش «عایشه» رسید، بر او گران آمد، مى گوید: من با «حفصه» (یکى دیگر از همسران پیامبر(صلى الله علیه وآله)) قرار گذاشتیم هر وقت پیامبر(صلى الله علیه وآله) نزد یکى از ما آمد، فوراً بگوئیم آیا صمغ «مغافیر» خورده اى؟! («مغافیر» صمغى بود که یکى از درختان «حجاز» به نام «عرفط» (بر وزن هرمز) تراوش مى کرد و بوى نامناسبى داشت) و پیامبر(صلى الله علیه وآله) مقیّد بود که هرگز بوى نامناسبى از دهان یا لباسش شنیده نشود، بلکه به عکس، اصرار داشت همیشه خوشبو و معطر باشد!
به این ترتیب، روزى پیامبر(صلى الله علیه وآله) نزد «حفصه» آمد، او این سخن را به پیامبر(صلى الله علیه وآله) گفت، حضرت فرمود: من «مغافیر» نخورده ام، بلکه عسلى نزد «زینب بنت جحش» نوشیدم، و من سوگند یاد مى کنم که دیگر از آن عسل ننوشم (نکند زنبور آن عسل، روى گیاه نامناسبى و احتمالاً «مغافیر» نشسته باشد) ولى، این سخن را به کسى مگو (مبادا به گوش مردم برسد، و بگویند: چرا پیامبر غذاى حلالى را بر خود تحریم کرده؟ و یا از کار پیامبر در این مورد و یا مشابه آن تبعیت کنند، و یا به گوش «زینب» برسد و دل شکسته شود).
اما او سرانجام این راز را افشا کرد، و بعداً معلوم شد، اصل این قضیه توطئه اى بوده است، پیامبر(صلى الله علیه وآله) سخت ناراحت شد، آیات فوق نازل گشت و ماجرا را چنان پایان داد که، دیگر این گونه کارها در درون خانه پیامبر(صلى الله علیه وآله) تکرار نشود.(1)
در بعضى از روایات نیز آمده است: پیامبر(صلى الله علیه وآله) بعد از این ماجرا یک ماه از همسران خود کناره گیرى کرد(2) و حتى شایعه تصمیم آن حضرت(صلى الله علیه وآله) نسبت به طلاق آنها منتشر شد، به طورى که سخت به وحشت افتادند(3) و از کار خود پشیمان شدند.

* * *

1 ـ اصل این حدیث را «بخارى» در جلد 6، از صحیح خود، صفحه 194 نقل کرده، و توضیحاتى که در پرانتز ذکر کردیم از کتب دیگر استفاده مى شود.
2 ـ تفسیر «قرطبى» و تفسیرهاى دیگر، ذیل آیات مورد بحث.
3 ـ تفسیر «فى ظلال»، جلد 8، صفحه 163.