در «نهج البلاغه» مى خوانیم: على(علیه السلام) در مقابل شخص پر ادعائى که به اصطلاح «جا نماز آب مى کشید» و پشت سر هم مذمت دنیا مى کرد، فرمود: اشتباه کردى، دنیا براى آنها که بیدار و آگاهند، سرمایه بزرگى است، و سپس، شرحى در این زمینه بیان فرمود، از جمله این که: دنیا: مَتْجَرُ أَوْلِیاءِ اللّهِ: «تجارتخانه دوستان خدا است».(1)
بنابراین، اگر در یکجا دنیا به «مزرعه» آخرت تشبیه شده، در اینجا به «تجارتخانه» تشبیه گردیده است که، انسان سرمایه هائى را که از خدا گرفته، به گران ترین قیمت به خود او مى فروشد، و در برابر متاع ناچیزى، بزرگترین نعمت را از او دریافت مى دارد.
اصولاً، تعبیر به تجارت، آن هم تجارتى پرسود، براى تحریک مهم ترین انگیزه هاى انسان است، انگیزه جلب منفعت و دفع ضرر; زیرا این تجارت الهى، تنها سودآور نیست، بلکه «عذاب الیم» را نیز دفع مى کند.
نظیر همین معنى، در آیه 111 سوره «توبه» نیز آمده است: إِنَّ اللّهَ اشْتَرى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ: «خداوند از مؤمنان جان ها و اموالشان را خریدارى مى کند و در برابر آن بهشت به آنها مى دهد».
شرح دیگرى در این زمینه در تفسیر سوره «توبه» داده ایم.(2)

* * *

1 ـ «نهج البلاغه»، کلمات قصار، جمله 131 (با تلخیص)
2 ـ جلد 8، صفحه 147، ذیل آیه 111 «توبه».