انحراف از قوانین آفرینش، همیشه واکنشهاى منفى به دنبال دارد، بنابراین، جاى تعجب نیست که وقتى انسان از زندگى اجتماعى که در نهاد و فطرت او است فاصله بگیرد، گرفتار عکس العملهاى منفى شدید مى شود، لذا «رهبانیت» به حکم این که: بر خلاف اصول فطرت و طبیعت انسان است، مفاسد زیادى به بار مى آورد از جمله:
1 ـ «رهبانیت» با روح مدنى بالطبع بودن آدمى مى جنگد، و جوامع انسانى را به انحطاط و عقب گرد مى کشاند.
2 ـ «رهبانیت» نه تنها سبب کمال نفس و تهذیب روح و اخلاق نیست. بلکه، منجر به انحرافات اخلاقى، تنبلى، بدبینى، غرور، عجب و خود برتربینى و مانند آن مى شود، و به فرض که انسان بتواند در حال انزوا به فضیلت اخلاقى برسد، فضیلت محسوب نمى شود، فضیلت آن است که انسان در دل اجتماع بتواند خود را از آلودگیهاى اخلاقى برهاند.
3 ـ ترک ازدواج که از اصول رهبانیت است نه فقط کمالى نمى آفریند، بلکه موجب پیدایش عقده ها و بیماریهاى روانى مى گردد.
در «دائرة المعارف قرن بیستم» مى خوانیم: «بعضى از رهبانها تا آن اندازه توجه به جنس زن را عمل شیطانى مى دانستند که حاضر نبودند، حیوان ماده اى را به خانه ببرند! مبادا روح شیطانى آن به روحانیت آنها صدمه بزند»! !
اما با این حال، تاریخ، فجایع زیادى را از «دیرها» به خاطر دارد، تا آنجا که به گفته «ویل دورانت» «پاپ انیوسان سوم»، یکى از دیرها را به عنوان فاحشه خانه توصیف کرد!.(1)
و بعضى از آنان مرکزى براى اجتماع شکم پرستان و دنیاطلبان و خوشگذرانها شده بود، تا آنجا که بهترین شرابها در دیرها پیدا مى شد.
البته، طبق گواهى تاریخ، حضرت مسیح(علیه السلام) هرگز ازدواج نکرد، اما این هرگز، به خاطر مخالفت او با این امر نبود، بلکه عمر کوتاه مسیح(علیه السلام) به اضافه اشتغال مداوم او به سفرهاى تبلیغى، به نقاط مختلف جهان به او اجازه این امر را نداد.
بحث درباره «رهبانیت» درخور کتاب مستقلى است که اگر بخواهیم به آن بپردازیم از بحث تفسیرى بیرون مى رویم.
این بحث را با حدیثى از على(علیه السلام) پایان مى دهیم: در حدیثى در ذیل آیه: قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بالْأَخْسَرِینَ أَعْمالاً * الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِى الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ هُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعاً: «بگو آیا به شما خبر دهم که زیانکارترین مردم کیانند؟ * آنها هستند که تلاشهایشان در زندگى دنیا گم شده، با این حال گمان مى کنند کار نیک انجام مى دهند».(2)
على(علیه السلام) در تفسیر آن فرمود: هُمُ الرُّهْبانُ الَّذِینَ حَبَسُوا أَنْفُسَهُمْ فِى السُّوّارِى: «یکى از مصادیق بارز آن، رهبانها هستند که خود را در ارتفاعات کوهها و بیابانها محبوس داشتند و گمان کردند کار خوبى انجام مى دهند».(3)

* * *

1 ـ «ویل دورانت»، جلد 13، صفحه 443
2 ـ کهف، آیات 103 و 104.
3 ـ «کنز العمال»، جلد 2، حدیث 4496.