در اینجا لازم است به چند حدیث پر معنى در ارتباط با آیات فوق از پیامبر(صلى الله علیه وآله) و امیر مؤمنان على(علیه السلام) اشاره کنیم:
1 ـ در تفسیر «روح المعانى» در حدیثى از على(علیه السلام) مى خوانیم: «شبى از شبها حضرت، به هنگام نماز و خواندن سوره «واقعه» وقتى به آیه «أَ فَرَأَیْتُمْ ما تُمْنُونَ أَ أَنْتُمْ تَخْلُقُونَهُ أَمْ نَحْنُ الْخالِقُونَ» رسید، سه بار عرض کرد: بَلْ أَنْتَ یا رَبِّ: «بلکه تو خالق انسان هستى اى پروردگار»، و هنگامى که به آیه «أَ أَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزّارِعُونَ» رسید، باز سه مرتبه عرض کرد: بَلْ أَنْتَ یا رَبِّ: «بلکه زارع حقیقى توئى اى پروردگار»، و هنگامى که به آیه «أَ أَنْتُمْ أَنْزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ أَمْ نَحْنُ الْمُنْزِلُونَ» رسید، باز سه مرتبه عرض کرد: بَلْ أَنْتَ یا رَبِّ: «توئى که باران را از ابرها فرو مى فرستى اى پروردگار»، سپس آیه «أَ أَنْتُمْ أَنْشَأْتُمْ شَجَرَتَها أَمْ نَحْنُ الْمُنْشِئُونَ» را تلاوت فرمود، و سه بار عرض کرد: بَلْ أَنْتَ یا رَبِّ: «توئى که درختان آتش زا را آفریده اى پروردگار».(1)
از این حدیث استفاده مى شود: مناسب است انسان در برابر جمله هائى که به عنوان استفهام تقریرى در قرآن مجید آمده است پاسخ مساعد دهد، گوئى خدا با او سخن مى گوید، سپس حقیقت آن را در روح و جان خود زنده کند، و تنها به تلاوت بى روح و فاقد اندیشه، قناعت نکند.
2 ـ در حدیث دیگرى از پیغمبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله)آمده است که فرمود: لاتَمْنَعُوا عِبادَ اللّهِ فَضْلَ الْماءِ وَ لا کَلَأً وَ لاناراً فَإِنَّ اللّهَ تَعالى جَعَلَها مَتاعاً لِلْمُقْوِینَ وَ قُوَّةً لِلْمُسْتَضْعَفِینَ: «هرگز بندگان خدا را از آب اضافى که در اختیار دارید منع نکنید، و نه از مرتع اضافى، و نه از آتش; چرا که خداوند اینها را وسیله زندگى مسافران و مایه قوت نیازمندان قرار داده است».(2)
3 ـ در حدیث دیگرى مى خوانیم: «هنگامى که آیه «فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّکَ الْعَظِیْمِ» نازل شد، پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) فرمود: اجْعَلُوها فِی رُکُوعِکُم: «آن را ذکر رکوع خود قرار دهید» (در رکوع خود بگوئید: سُبْحانَ رَبِّىَ الْعَظِیْمِ وَ بِحَمْدِهِ).(3)

* * *

1 ـ تفسیر «روح المعانى»، جلد 27، صفحه 130.
2 ـ تفسیر «درّ المنثور»، جلد 6، صفحه 161.
3 ـ این حدیث را مرحوم «طبرسى» در «مجمع البیان» به عنوان یک حدیث صحیح آورده است (جلد 9، صفحه 339) و در کتاب «من لایحضره الفقیه» نیز آمده است (مطابق نقل «نور الثقلین»، جلد 5، صفحه 225) و همچنین در تفسیر «درّ المنثور»، جلد 6، صفحه 168.