بدون شک، بردن آنها به سوى آتش دوزخ، توأم با تحقیر و ذلت و زجر و عذاب است، ولى در آیات مختلف قرآن، تعبیرات گوناگونى در این باره دیده مى شود:
در سوره «حاقه» آیات 30 و 31 مى خوانیم: خُذُوهُ فَغُلُّوهُ * ثُمَّ الْجَحِیمَ صَلُّوهُ: «او را بگیرید و در غل و زنجیر کنید * سپس در آتش دوزخ وارد سازید».
و در سوره «دخان» آیه 47 چنین آمده: خُذُوهُ فَاعْتِلُوهُ إِلى سَواءِ الْجَحِیمِ: «او را بگیرید و با شدت به میان جهنم برانید»!
و در آیات متعددى تعبیر به «سوق» و راندن شده است، مانند: آیه 86 سوره «مریم»: وَ نَسُوقُ الْمُجْرِمِینَ إِلى جَهَنَّمَ وِرْداً: «مجرمان را (همچون شتران تشنه کامى که به سوى آبگاه مى روند) به سوى جهنم مى رانیم».
و به عکس، پرهیزکاران و متقین را با نهایت احترام و اکرام، به سوى بهشت مى برند، فرشتگان الهى به استقبال آنها مى شتابند، درهاى بهشت به روى آنها گشوده مى شود، خازنان بهشت به آنها سلام و خوش آمد مى گویند، و بشارت سکونت جاودان را در بهشت به آنها مى دهند.(1)
به این ترتیب، نه تنها «بهشت» و «دوزخ» کانون «مهر» و «قهر» خدا است، بلکه تشریفات ورود در هر یک از آنها نیز بیانگر همین معنى است.

* * *

1 ـ زمر، آیه 73.