آن روز، جمعه بود که پیامبر(صلى الله علیه وآله) این مشورت را به عمل آورد، پس از آن براى اداى خطبه نماز جمعه ایستاد، بعد از حمد و ثناى خداوند یکتا، مسلمانان را از نزدیک شدن سپاه قریش آگاه ساخت و فرمود:
«اگر شما با جان و دل براى جنگ آماده باشید و با چنین روحیه اى با دشمنان بجنگید خداوند به طور یقین پیروزى را نصیبتان مى کند» و در همان روز با هزار نفر از مهاجر و انصار رهسپار اردوگاه شدند.

پیغمبر(صلى الله علیه وآله) شخصاً فرماندهى لشکر را بر عهده داشت، و قبل از آن که از «مدینه» خارج شوند دستور داد: سه پرچم ترتیب دهند، یکى را به مهاجران و دو تا را به انصار اختصاص داد.
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فاصله میان مدینه و احد را پیاده پیمود، و در طول راه از صفوف لشکر سان مى دید و به دست خود صفوف لشکر را مرتب و منظم مى ساخت، تا در یک صف راست و مستقیم حرکت کنند.
مورخ معروف «حلبى» در کتاب خود مى نویسد: پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) هنوز به احد نرسیده بود که ضمن بازدید از لشکر، گروهى را در میان آنها دید که هرگز ندیده بود، پرسید: اینها کیستند؟
عرض کردند: عده اى از یهودند که با «عبداللّه ابن أبَىّ» هم پیمان بوده اند، و بدین مناسبت به یارى مسلمانان آمده اند، حضرت تأملى کرد و فرمود:
«براى جنگ با مشرکان از مشرکان نتوان یارى گرفت، مگر این که مسلمان شوند».
یهود این پیشنهاد را قبول نکردند، و همگى به «مدینه» باز گشتند، و به این ترتیب از قواى یک هزار نفرى پیامبر(صلى الله علیه وآله) سیصد تن کم شد.(1)
ولى مفسران نوشته اند: چون با پیشنهاد «عبداللّه ابن أبَىّ» موافقت نشد، او در اثناى راه از همراهى پیامبر خوددارى نمود، و با جمعى که تعدادشان بالغ بر سیصد نفر بود به «مدینه» بازگشتند.
به هر حال، پیامبر(صلى الله علیه وآله) پس از تصفیه لازم، با قواى خود که هفتصد نفر بودند به پاى کوه احد رسید، بعد از اداى نماز صبح صفوف مسلمانان را آراست.
«عبداللّه ابن جبیر» را با پنجاه نفر از تیراندازان ماهر، مأمور ساخت در دهانه شکاف کوه قرار گیرند، و به آنها اکیداً توصیه کرد: در هر حال از جاى خود تکان نخورند و پشت سر سپاه را حفظ کنند، و فرمود حتى اگر ما دشمن را تا «مکّه» تعقیب کنیم و یا اگر دشمن ما را شکست داد و ما را تا «مدینه» مجبور به عقب نشینى کرد، باز هم از سنگرگاه خود دور نشوید.
از آن طرف «ابو سفیان»، «خالد بن ولید» را با دویست سرباز زبده، مراقب این گردنه کرد و دستور داد در کمین باشید، وقتى سربازان اسلام از این دره کنار کشیدند، بلافاصله لشکر اسلام را از پشت سر مورد حمله قرار دهید.

* * *

1 ـ «سیره حلبى»، جلد 2، جریان جنگ احد.