در تعقیب آیات گذشته که پیرامون معاد، بحث مى کرد، و اشارات پر معنى و زنده اى در آن بر مسأله امکان معاد و رفع هر گونه استبعاد، بود، در آیات مورد بحث، که آخرین آیات سوره «یس» ـ همان قلب قرآن ـ است، شرح بیشتر و گویاترى درباره همین مسأله مطرح مى کند، و از سه یا چهار طریق جالب آن را تعقیب مى نماید.
نخست مى فرماید: «آن خدائى که براى شما از درخت سبز آتش آفرید و شما به وسیله آن، آتش مى افروزید، قادر است بر این استخوانهاى پوسیده بار دیگر لباس حیات بپوشاند» (الَّذِی جَعَلَ لَکُمْ مِنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ ناراً فَإِذا أَنْتُمْ مِنْهُ  تُوقِدُونَ).
چه تعبیر عجیب و جالبى، که هر قدر در آن بیشتر دقیق شویم معانى عمیقترى به ما ارائه مى دهد؟!
اصولاً، بسیارى از آیات قرآن، داراى چندین معنى است، بعضى ساده براى فهم عامه مردم در هر زمان و هر مکان، و بعضى عمیق، براى خواص، و سرانجام بعضى کاملاً عمیق، براى زبده هاى خواص، و یا اعصار و قرون دیگر، و آینده هاى دور.
در عین حال، این معانى با هم منافاتى ندارد، و در آن واحد در یک تعبیر پر معنى جمع است.
آیه فوق همین گونه است:
نخستین تفسیرى که بسیارى از مفسران پیشین، براى آن ذکر کرده اند و معنى ساده و روشنى است که براى عموم مردم قابل فهم مى باشد، این است که: در اعصار قدیم در میان عربها این امر رائج بود که براى آتش افروختن از چوب درختان مخصوصى به نام «مرخ» و «عفار» که در بیابانهاى حجاز مى روئیده استفاده مى کردند.
«مرخ» (بر وزن چرخ) و «عفار» (بر وزن تبار) دو نوع چوب «آتش زنه» بود که اولى را زیر قرار مى دادند و دومى را روى آن مى زدند، و مانند سنگ آتش زنه جرقه از آن تولید مى شد، در واقع به جاى کبریت امروز از آن استفاده مى کردند.
قرآن مى گوید: «آن خدائى که مى تواند از این درختان سبز، آتش بیرون بفرستد، قدرت دارد که بر مردگان لباس حیات بپوشاند».
«آب» و «آتش» دو چیز متضاد است، کسى که مى تواند آنها را در کنار هم  قرار دهد، قدرت این را دارد که «حیات» را در کنار «مرگ» و «مرگ» را در کنار «حیات» قرار دهد!
آفرین بر آن هستى آفرین، که «آتش» را در دل «آب» و «آب» را در دل «آتش» نگاه مى دارد، مسلماً براى او پوشانیدن لباس زندگى بر اندام انسانهاى مرده کار مشکلى نیست.
اگر از این معنى گام فراتر بگذاریم، به تفسیر دقیقترى مى رسیم، و آن این که: خاصیت آتش افروزى به وسیله چوب درختان، منحصر به چوبهاى «مرخ» و «عفار» نیست، بلکه این خاصیت در همه درختان و تمام اجسام عالم وجود دارد (هر چند دو چوب مزبور بر اثر مواد و وضع مخصوصشان آمادگى بیشترى براى این کار دارند).
خلاصه این که: تمام چوبهاى درختان اگر محکم به هم بخورند جرقه مى دهند حتى «چوب درختان سبز».
به همین دلیل، گاه آتش سوزیهاى وسیع و وحشتناکى در دل جنگلها روى مى دهد که هیچ انسانى عامل آن نبوده، فقط وزش شدید بادها و طوفانهائى که شاخه هاى درختان را محکم به هم کوفته است و از میان آنها جرقه اى در میان برگهاى خشک افتاده، سپس وزش باد به آن آتش دامن زده، عامل اصلى بوده است.
این، همان جرقه الکتریسته است که بر اثر اصطکاک و مالش آشکار مى گردد.
این، همان آتشى است که در دل تمامى ذرات موجودات جهان نهفته است، و به هنگام اصطکاک و مالش، خود را نشان مى دهد، و از «شجر اخضر» «نار» مى آفریند!
 این تفسیر وسیعترى است که چشم انداز جمع اضداد را در آفرینش گسترده تر مى کند، و «بقا» را در «فنا» واضحتر نشان مى دهد.
اما در اینجا تفسیر سومى است که از آن هم عمیقتر است، و به کمک دانشهاى امروز، بر آن دست یافته ایم که ما نام آن را رستاخیز انرژیها گذارده ایم.
توضیح این که: یکى از کارهاى مهم گیاهان، مسأله «کربن گیرى» از هوا، و ساختن «سلولز نباتى» است (سلولز همان جرم درختان است که اجزاء عمده آن «کربن» و «اکسیژن» و «ئیدروژن» است).
اکنون ببینیم این سلولز چگونه ساخته مى شود؟ یاخته هاى درختان و گیاهان «گاز کربن» را از هوا گرفته و آن را تجزیه مى کنند، اکسیژن آن را آزاد ساخته، و کربن را در وجود خود نگه میدارند، و آن را با آب ترکیب کرده و چوب درختان را از آن مى سازند.
ولى مسأله مهم این است که طبق گواهى علوم طبیعى، هر ترکیب شیمیائى انجام مى یابد، یا باید توأم با جذب انرژى خاصى باشد، و یا آزاد کردن آن (دقت کنید).
بنابراین هنگامى که درختان، به عمل کربن گیرى مشغولند، طبق این قانون، احتیاج به وجود یک انرژى دارند، و در اینجا از گرما و نور آفتاب به عنوان یک انرژى فعال استفاده مى کنند.
به این ترتیب، به هنگام تشکیل چوبهاى درختان مقدارى از انرژى آفتاب نیز در دل آنها ذخیره مى شود، و به هنگامى که چوبها را به اصطلاح مى سوزانیم همان انرژى ذخیره شده آفتاب آزاد مى گردد، زیرا بار دیگر «کربن» با «اکسیژن» هوا ترکیب شده و گاز کربن را تشکیل مى دهد، و اکسیژن و ئیدروژن (مقدارى آب) آزاد مى گردد.
 از این تعبیرات اصطلاحى که بگذاریم به عبارت بسیار ساده، این نور و حرارت مطبوعى که در زمستان درون کلبه آن روستائى یا کرسى زغال سوز این شهرنشین را گرم و روشن مى سازد، همان نور و حرارت آفتاب است که در ضمن چند سال یا دهها سال در چوب این درختان ذخیره شده است، و آنچه را درخت در طول یک عمر تدریجاً از آفتاب گرفته، اکنون بى کم و کاست پس مى دهد!!
و این که: مى گویند: همه انرژیها در کره زمین به انرژى آفتاب باز مى گردد یکى از چهره هایش همین است.
اینجاست، که به «رستاخیز انرژیها» مى رسیم، و مى بینیم نور و حرارتى که در این فضا پراکنده مى شود، و برگ درختان و چوبهاى آنها را نوازش و پرورش مى دهد، هرگز نابود نشده است، بلکه تغییر چهره داده، و دور از چشم ما انسانها در درون ذرات، چوب و شاخه و برگ درختان پنهان شده است، و هنگامى که یک شعله آتش به چوب خشکیده مى رسد، رستاخیز آنها شروع مى شود، و تمام آنچه از انرژى آفتاب در درخت پنهان بود، در آن لحظه «حشر و نشورش» ظاهر مى گردد، بى آن که حتى به اندازه روشنائى یک شمع در یک زمان کوتاه از آن کم شده باشد! (باز هم دقت کنید).
بدون شک، این معنى در زمان نزول آیه براى توده هاى مردم روشن نبود، ولى همان گونه که گفتیم، این موضوع هیچ مشکلى ایجاد نمى کند، زیرا آیات قرآن داراى معانى چند مرحله اى است، در سطوح مختلف و براى استعدادهاى متفاوت.
یک روز، از این آیه چیزى مى فهمیدند، و امروز، ما چیز بیشترى مى فهمیم، و شاید آیندگان از اینهم فراتر روند، و بیشتر درک کنند، و در عین حال، همه این  معانى صحیح است، و کاملاً قابل قبول، و در معنى آیه جمع است.