مسلماً قیامت و زندگى بعد از مرگ یک مرحله تکاملى نسبت به دنیا است، و بازگشت از آن به این جهان، معقول نیست، آیا ما مى توانیم به دیروز باز گردیم؟ آیا نوزاد مى تواند به دوران جنینى باز گردد؟ و آیا میوه اى که از شاخه جدا شده امکان دارد، به شاخه باز گردد؟ به همین دلیل، بازگشت به دنیا براى اهل آخرت ممکن نیست.
تازه به فرض، چنین بازگشتى امکان پذیر باشد، مسلماً انسان فراموشکار، به همان روش پیشین خود ادامه خواهد داد!
راه دور نرویم، ما بارها خود را آزموده ایم که در شرائط خاصى که در تنگنا قرار مى گیریم، با خداى خود مخلصانه قرارها مى گذاریم، ولى همین که آن شرائط تغییر کرد، قول و قرارها را به کلى فراموش مى کنیم، مگر کسانى که به  راستى تحول عمیقى پیدا مى کنند، نه تحولى مشروط به همان شرائط که با عوض شدن آن به حال اول باز مى گردند.
این حقیقت در آیات متعددى از قرآن مجید آمده است، از جمله در آیه 28 سوره «انعام» که در بالا اشاره شد، که قرآن صریحاً چنین اشخاصى را تکذیب کرده مى گوید: «اگر باز گردند برنامه، همان برنامه سابق است».
ولى در آیه 53 «اعراف» تنها به این قناعت مى کند که، آنها افراد زیانکارى هستند ولى به درخواستشان براى بازگشت، صریحاً پاسخى نمى گوید: فَهَلْ لَنا مِنْ شُفَعاءَ فَیَشْفَعُوا لَنا أَوْ نُرَدُّ فَنَعْمَلَ غَیْرَ الَّذِی کُنّا نَعْمَلُ قَدْ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما کانُوا یَفْتَرُونَ: «آیا امروز شفیعانى براى ما پیدا مى شود تا براى ما شفاعت کنند؟ یا به ما اجازه مى دهند که باز گردیم، و غیر از آنچه عمل مى کردیم انجام دهیم؟ آنها سرمایه وجود خویش را از دست دادند و زیان کردند، و افتراهائى را که مى بستند همه گم شدند، و اثرى از معبودهاى ساختگى آنها در آنجا پیدا نمى شود»!
همین معنى در آیات 107 و 108 سوره «مؤمنون» به گونه اى دیگر آمده است: رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْها فَإِنْ عُدْنا فَإِنّا ظالِمُونَ * قالَ اخْسَؤُا فِیها وَ لا تُکَلِّمُونِ: «پروردگارا ما را از دوزخ خارج کن، اگر ما باز گشتیم (و همان اعمال را تکرار کردیم) ما ستمکاریم، در پاسخ آنها مى فرماید: دور شوید و با من سخن مگوئید»!
به هر حال، اینها تقاضائى است بیهوده، و آرزوهائى است محال، و شاید خود آنها نیز کم و بیش مى دانند، اما از شدت استیصال و بیچارگى این تقاضا را تکرار مى کنند، باید تا فرصت در دست داریم هر چه مى خواهیم انجام دهیم.