در آیات بسیارى از قرآن مجید (بیش از 10 آیه) این جمله عیناً، یا با تفاوت مختصرى تکرار شده است: «إِنَّ اللّهَ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ».
واژه «ذات» که مذکر آن «ذو» مى باشد، در اصل به معنى «صاحب» آمده است، هر چند در تعبیرات فلاسفه به معنى عین و حقیقت و گوهر اشیاء به کار مى رود، اما به گفته «راغب» در «مفردات» این اصطلاحى است که در کلام عرب وجود ندارد.
بنابراین، جمله «إِنَّ اللّهَ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ» مفهومش این مى شود: خداوند از صاحب و مالک دلها با خبر است، این جمله، کنایه لطیفى از عقائد و نیات انسانها است، چرا که اعتقادات و نیات هنگامى که در دل مستقر شوند، گوئى مالک قلب انسان مى گردند، و بر آن حکومت مى کنند، و به همین دلیل، این عقائد و نیات صاحب و مالک دل انسانى، محسوب مى شود.
این همان است که بعضى از بزرگان علما، از آن استفاده کرده، و در این عبارت آن را مجسم کرده اند: الْإِنْسانُ آرائُهُ وَ أَفْکارُهُ، لا صُورَتُهُ وَ أَعْضائُهُ!: «انسان همان عقائد و افکارش مى باشد، نه صورت و اعضاء پیکرش».(1)