مى دانیم که ماهیّت روز قیامت همان دریافت نتیجه ها و رسیدن به عکس العمل ها و بازتاب هاى اعمال است. به این ترتیب در آنجا کسى نمى تواند براى نجات از عذاب فدیه دهد و حتّى اگر فرضاً تمام اموال و ثروت هاى روى زمین در اختیار او باشد و آن را انفاق کند تا ذرّه اى از کیفر اعمالش کم بشود ممکن نیست، زیرا دار عمل که سراى دنیاست، پرونده اش در هم پیچیده شده و آنجا دار حساب است.
همچنین پیوند دوستى مادّى با هر کس و به هر صورت نمى تواند در آنجا رهایى بخش باشد (توجّه داشته باشید خلال و خلَّه به معنى دوستى است).
به تعبیر ساده، مردم در زندگى این دنیا براى نجات از چنگال مجازات ها غالباً یا متوسّل به پول مى شوند و یا به پارتى. یعنى از طریق رشوه و رابطه براى خنثى کردن مجازات دست به کار مى شوند. اگر تصوّر کنند که در آنجا نیز چنین برنامه هایى امکان پذیر است، دلیل بر بى خبرى و نهایت نادانى آنهاست.
و از اینجا روشن مى شود که نفى وجود خلَّه و دوستى در این آیه هیچ منافاتى با دوستى مؤمنان با یکدیگر در عالم قیامت ـ که در بعضى از آیات به آن تصریح شده ـ ندارد، زیرا آن یک دوستى و مودّت معنوى است در سایه ایمان.
و امّا موضوع شفاعت ـ همان گونه که بارها گفته ایم ـ به هیچ روى مفهوم مادّى در آن نیست، بلکه با توجّه به آیات صریحى که در این زمینه وارد شده است تنها در سایه پیوندهاى معنوى و یک نوع شایستگى است که به خاطر بعضى از اعمال خیر به دست آمده. شرح این موضوع را ذیل آیه 254 سوره بقره بیان کردیم.