از آنجا که روش قرآن به عنوان یک کتاب تعلیم و تربیت، متّکى به مسائل عینى است، براى نزدیک ساختن مفاهیم پیچیده به ذهن، روى مثَل هاى حسّى جالب و زیبا در زندگى روزمرّه مردم تکیه مى کند. در اینجا نیز براى مجسّم ساختن حقایقى که در آیات گذشته درباره توحید و شرک، ایمان و کفر، و حقّ و باطل گذشت، مثَل بسیار روشنى مى زند، مى فرماید: خداوند «از آسمان آبى فرستاد» (أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً).
آبى حیات بخش و زندگى آفرین و سرچشمه نمو و حرکت; «و از هر درّه و رودخانه اى به اندازه آنها سیلابى جارى شد» (فَسَالَتْ أَوْدِیَةٌ بِقَدَرِهَا).
جویبارهاى کوچک، دست به دست هم مى دهند و نهرهایى به وجود مى آورند. نهرها به هم مى پیوندند و سیلاب عظیمى از دامنه کوهسار سرازیر مى شود. آب ها از سر و دوش هم بالا مى روند و هرچه را بر سر راه خود بینند برمى دارند و مرتّباً بر یکدیگر کوبیده مى شوند. در این هنگام، کف ها از لابه لاى امواج ظاهر مى شوند. قرآن مى گوید: «سپس سیل بر روى خود کفى حمل کرد» (فَاحْتَمَلَ السَّیْلُ زَبَدًا رَابِیًا).
«رابى» از مادّه «ربوّ» (بر وزن غلوّ) به معنى بلندى و برترى است. «ربا» نیز که به معنى سود یا پول اضافى یا جنس دیگر است، از همین مادّه و به همین معنى است زیرا اضافه و زیادى را مى رسانَد.
پیدایش کف ها منحصر به نزول باران نیست، «و از آنچه (در کوره ها) براى به دست آوردن زینت آلات یا وسایل زندگى، آتش روى آن روشن مى کنند (تا ذوب شود) کف هایى مانند آن به وجود مى آید» (وَ مِمَّا یُوقِدُونَ عَلَیْهِ فِى النَّارِ ابْتِغَاءَ حِلْیَة أَوْ مَتَاع زَبَدٌ مِثْلُهُ).(1)

بعد از این مثال که به صورت وسیع، نه تنها در مورد آب که در مورد همه فلزّات ـ چه آنها که زینتى هستند و چه آنها که وسایل زندگى را از آن مى سازند ـ بیان مى کند، به سراغ نتیجه گیرى مى رود، مى فرماید: «خداوند براى حقّ و باطل چنین مثالى مى زند» (کَذَلِکَ یَضْرِبُ اللهُ الْحَقَّ وَالْبَاطِلَ).
سپس به شرح آن مى پردازد، مى گوید: «سرانجام کف ها به بیرون پرتاب مى شوند، ولى آنچه به مردم سود مى رسانَد در زمین مى مانَد» (فَأَمَّا الزَّبَدُ فَیَذْهَبُ جُفَاءً وَ أَمَّا مَا یَنفَعُ النَّاسَ فَیَمْکُثُ فِى الاْرْضِ).
کف هاى بیهوده و بلندآواز و میان تهى که همیشه بالانشین هستند امّا هنرى ندارند، باید به کنارى ریخته شوند و امّا آب خاموش و بى سروصداى متواضع و مفید و سودمند مى مانَد و اگر روى زمین هم نماند به اعماق زمین نفوذ مى کند و چیزى نمى گذرد که به صورت چشمه سارها، قنات ها و چاه ها سر از زمین برمى دارد. تشنه کامان را سیراب مى کند. درختان را بارور. گل ها را شکفته و میوه ها را رسیده، و به همه چیز سروسامان مى دهد.و در پایان آیه براى تأکید بیشتر و دعوت به مطالعه دقیق تر روى این مثال مى فرماید: «خداوند این چنین مثال مى زند» (کَذَلِکَ یَضْرِبُ اللهُ الْأَمْثَالَ).

1. ترجمه تحت اللّفظى جمله فوق چنین است: «از آنچه آتش بر روى آن روشن مى کنند، براى به دست آوردن زینت یا متاع، کف هایى مانند کف هاى آب حاصل مى شود». این تعبیر اشاره به کوره هایى است براى ذوب فلزّات که هم آتش در زیر موادّ فلزّى وجود دارد و هم در روى آن، به این معنى که یک طبقه آتش در زیر است و سپس روى آن سنگ هایى را که موادّ لازم دارد مى ریزند و باز روى آن آتش مى ریزند، و این بهترین نوع کوره است که از هر طرف آتش، موادّ قابل ذوب را احاطه مى کند.