در آیات گذشته خواندیم که خدا به حکم عَالِمُ الْغَیْبِ وَالشَّهَادَة بودن، از پنهان و آشکار مردم باخبر و همه جا حاضر و ناظر است، در آیه مورد بحث اضافه مى کند: علاوه بر این، خداوند حافظ و نگاهبان بندگان خود نیز هست. «براى انسان مأمورانى است که پى درپى، از پیش رو، و پشت سرش او را از فرمان خدا [= حوادث غیرحتمى] حفظ مى کنند» (لَهُ مُعَقِّبَاتٌ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ یَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللهِ).(1)
ولى براى اینکه کسى تصوّر نکند که این محافظت بى قیدوشرط است و انسان مى تواند خود را به پرتگاه ها بیفکند و دست به هر ندانم کارى بزند یا مرتکب هر گناهى که مستوجب مجازات و عذاب است بشود و باز انتظار داشته باشد که خدا و مأمورانش حافظ و نگهبان او باشند، اضافه مى کند: امّا «خداوند سرنوشت هیچ قومى (و ملّتى) را تغییر نمى دهد مگر آنکه آنان آنچه را در خودشان است تغییر دهند» (إِنَّ اللَّهَ لاَ یُغَیِّرُ مَا بِقَوْم حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ).
و باز براى اینکه گفته نشود با وجود مأموران الهى که عهده دار حفظ انسان هستند مسأله مجازات و بلاهاى الهى چه معنى دارد، در پایان آیه مى افزاید: «و هنگامى که خدا اراده سوئى به قومى (به خاطر اعمالشان) کند، هیچ چیز مانع آن نخواهد شد» (وَ إِذَا أَرَادَ اللهُ بِقَوْم سُوءًا فَلاَ مَرَدَّ لَهُ).«و جز خدا سرپرستى نخواهند داشت» (وَ مَا لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَال).
به همین دلیل هنگامى که فرمان خدا دایر به عذاب و مجازات یا نابودى قوم و ملّتى صادر گردد، حافظان و نگهبانان دور مى شوند و انسان را تسلیم حوادث مى کنند.
 

1. در اینکه ضمیر «لَه» به چه کسى برمى گردد در میان مفسّران گفتوگوست، مشهور همان است که در بالا گفتیم، یعنى به انسان برمى گردد که در آیات قبل به او اشاره شده است.