در فقه اسلامى، باب مفصلى پیرامون «اعانت بر اثم» و «معاونت ظلمه» با احادیث فراوان داریم، که نشان مى دهد، یکى از زشت ترین گناهان، یارى ستمکاران و ظالمان و مجرمان است، و سبب مى شود که انسان در سرنوشت شوم آنها شریک باشد.
اصولاً ظالمان و ستمگران و افرادى همچون فرعون، در هر جامعه اى افراد خاصى هستند، و اگر توده جمعیت با آنها همکارى نکنند، فرعون ها، فرعون نمى شوند، این گروهى از مردم زبون و ضعیف، و یا فرصت طلب و دنیاپرست هستند، که اطراف آنها را مى گیرند، و دست و بال آنها و یا حداقل سیاهى  لشکرشان، مى شوند، تا آن قدرت شیطانى را براى آنها فراهم مى سازند.
در قرآن مجید، روى این اصل اسلامى و انسانى، کراراً تکیه شده است: در آیه دوم سوره «مائده» مى خوانیم: وَ تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى وَ لاتَعاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ: «بر نیکى و تقوى تعاون کنید، و به گناه و تعدى هرگز کمک نکنید».
قرآن با صراحت مى گوید: «رکون بر ظالمان موجب عذاب آتش دوزخ است» (وَ لاتَرْکَنُوا إِلَى الَّذِینَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّکُمُ النّارُ).(1)
«رُکُون»، خواه به معنى تمایل قلبى باشد، یا به معنى همکارى ظاهرى، یا اظهار رضایت، و یا دوستى و خیرخواهى، یا اطاعت، که هر یک از مفسران تفسیرى براى آن کرده اند و یا مفهومى که جامع همه اینها است، و آن اتکاء و اعتماد و وابستگى است، شاهد زنده اى بر مقصود ما است.
در حدیثى از امام «زین العابدین على بن الحسین»(علیه السلام) مى خوانیم: به «محمّد بن مسلم زهرى» دانشمندى که با دستگاه بنى امیه، مخصوصاً «هشام بن عبدالملک» همکارى مى کرد، بعد از آنکه، او را از اعانت ظالمان برحذر داشت، در سخنان تکان دهنده اش چنین فرمود: أَوَ لَیْسَ بِدُعائِهِمْ اِیّاکَ حِیْنَ دَعاکَ جَعَلُوکَ قُطْباً اَدارُوا بِکَ رَحى مَظالِمِهِمْ، وَ جِسْراً یَعْبُرُونَ عَلَیْکَ اِلى بَلایاهُمْ وَ سُلَّماً اِلى ضَلالَتِهِمْ داعِیاً اِلى غَیِّهِم، سالِکاً سَبِیْلَهُمْ، یَدْخُلُونَ بِکَ الشَّکَ عَلَى الْعُلَماءِ وَ یَقْتادُونَ بِکَ قُلُوبَ الْجُهّالِ اِلَیْهِمْ!... فَما أَقَلَّ ما أَعْطُوکَ فِى قَدْرِ ما اَخَذُوا مِنْکَ! وَ ما أَیْسَرَ ما عَمَرُوا لَکَ فَکَیْفَ ما خَرِبُوا عَلَیْکَ! فَانظُرْ لِنَفْسِکَ فَاِنَّهُ لایَنْظُرُ لَها غَیْرُکَ وَ حاسِبْها حِسابَ رَجُل مَسْئُول!: «آیا آنها تو را به جمع خود دعوت نکردند؟ و مرکزیتى به وسیله تو تشکیل ندادند که آسیاى ظلم  آنها بر محورش مى گردد؟
آیا تو را پلى براى عبور به سوى بلاهاى خود قرار ندادند؟
آیا به وسیله تو نردبانى براى ضلالتشان، و مبلغى براى گمراهى و جهلشان، و رهروى براى راه ننگینشان نساختند، و به وسیله تو، علماء را زیر سؤال مى کشند؟ و قلوب ساده لوحان جاهل را، به دام مى افکنند...
آنها در مقابل چیزى که از تو گرفتند، چه کم بهائى به تو پرداختند!! و در برابر آنچه از تو ویران کردند، چه کم آباد نمودند .
اندکى درباره خود بیندیش، که هیچ کس دلسوز تو، جز خودت نیست، و همچون یک انسان مسئول به حساب خویش رسیدگى کن».(2)
به راستى این منطق گویا و رساى امام(علیه السلام)، هر عالم دربارى و وابسته را مى تواند، متوجه عاقبت شوم خود کند.
«ابن عباس» مى گوید: آیه «رَبِّ بِما أَنْعَمْتَ عَلَیَّ فَلَنْ أَکُونَ ظَهِیراً لِلْمُجْرِمِینَ» از جمله آیاتى است که گواهى مى دهد بر این که، پشتیبانى مجرمان، جرم و گناه است و کمک به مؤمنان اطاعت فرمان خدا!.
به یکى از علماء گفتند: «فلان کس نویسنده فلان ظالم شده است، و تنها چیزى را که مى نویسد، دخل و خرج او است، اگر حقوقى در برابر این کار بگیرد زندگیش تأمین مى شود، و الاّ خود و خانواده اش شدیداً گرفتار فقر خواهند شد.
مرد عالم، در پاسخ این سؤال، تنها این جمله را بیان کرد: آیا گفتار آن مرد صالح (موسى(علیه السلام)) را نشنیده اى که گفت: رَبِّ بِما أَنْعَمْتَ عَلَیَّ فَلَنْ أَکُونَ ظَهِیراً لِلْمُجْرِمِینَ: «خداوندا به شکرانه نعمت هائى که به من بخشیدى، هرگز پشتیبانى از مجرمان نمى کنم».(3)

1 ـ هود، آیه 113.
2 ـ «تحف العقول»، صفحه 275.
3 ـ در زمینه همکارى و اعانت ظالمان دو بحث مشروح در جلد چهارم صفحه 253 (ذیل آیه 2 مائده)2 و جلد نهم صفحه 261 (ذیل آیه 113 هود) داشته ایم.