از سؤالاتى که در ارتباط با آیات فوق، مطرح مى شود این است که: چرا سلیمان(علیه السلام) شخصاً اقدام به این کار خارق العاده نکرد؟
او که پیامبر بزرگ خدا بود و داراى اعجاز، چرا این مأموریت را به «آصف بن برخیا» داد؟
ممکن است به خاطر این بوده که: «آصف» وصى او بوده است، و سلیمان(علیه السلام) مى خواسته، در این لحظه حساس، موقعیت او را به همگان معرفى کند.(1)
به علاوه، مهم این است که: استاد، شاگردان خود را در مواقع لازم بیازماید و شایستگى هاى آنها را به دست آورد، و اصولاً، شایستگى شاگردان دلیل بزرگى بر شایستگى استاد است، اگر شاگردان کار فوق العاده اى انجام دهند، مهم است.
سؤال دیگر این که: سلیمان(علیه السلام) چگونه تخت «ملکه سبأ» را بدون اجازه او نزد خود آورد؟
ممکن است به دلیل هدف بزرگ ترى مانند مسأله هدایت و راهنمائى آنها و نشان دادن یک معجزه بزرگ بوده است.
از این گذشته، مى دانیم شاهان از خود مالى ندارند و اموال آنها معمولاً از غصب حقوق دیگران به دست مى آید!
سؤال دیگر این که: «عفریت جنّ» چگونه توانائى بر چنین خارق عادتى دارد؟
پاسخ این سؤال را در بحث هاى مربوط به اعجاز گفته ایم که: گاهى حتى افراد غیر مؤمن بر اثر ریاضت هاى پرمشقت و مبارزه با نفس، توانائى بر پاره اى از خارق عادات پیدا مى کنند ولى، تفاوت آن با معجزات این است کار آنها چون متکى به قدرت محدود بشرى است، همیشه محدود است، در حالى که معجزات، متکى بر قدرت بى پایان خدا است، و قدرت او همچون سایر صفاتش نامحدود مى باشد.
لذا مى بینیم «عفریت» توانائى خود را محدود مى کند برآوردن تخت «ملکه سبأ» در مدت توقف سلیمان(علیه السلام) در مجلس داورى و بررسى امور کشور، در حالى که «آصف بن برخیا» هیچ حدى براى آن قائل نمى شود، و محدود ساختن به یک چشم بر هم زدن، در حقیقت اشاره به کمترین زمان ممکن است، و مسلّم است که سلیمان(علیه السلام) از چنین کارى که معرفى یک فرد صالح است حمایت مى کند، نه از کار عفریتى که ممکن است کوته نظران را به اشتباه بیفکند و آن را دلیل بر پاکى او بگیرند.
بدیهى است هر کس کار مهمى در جامعه انجام دهد و مورد قبول واقع شود، خط فکرى و اعتقادى خود را در لابلاى آن تبلیغ کرده است، و نباید در حکومت الهى سلیمان(علیه السلام)، ابتکار عمل به دست عفریت ها بیفتد، بلکه باید آنها که علمى از کتاب الهى دارند بر افکار و عواطف مردم حاکم گردند.
* * *
1 ـ در روایت مشروحى که در تفسیر «عیاشى» از امام دهم على بن محمد الهادى(علیه السلام) نقل شده، همین پاسخ را در جواب «یحیى بن اکثم»، مى خوانیم (تفسیر «نور الثقلین»، جلد 4، صفحه 91).
