در این آیات، قرآن مجید براى دلدارى پیامبر(صلى الله علیه وآله) و مؤمنان از یکسو، و تهدید مشرکان بهانه جو که نمونه سخنانشان در آیات پیشین گذشت، از سوى دیگر، به تاریخ اقوام گذشته و سرگذشت شوم آنها اشاره کرده، و مخصوصاً روى شش قوم (فرعونیان، قوم نوح، قوم عاد، ثمود، اصحاب الرس، و قوم لوط) تکیه مى کند و درس هاى عبرتى که از سرگذشت این اقوام به طور کاملاً فشرده و گویا منعکس مى نماید.
نخست مى فرماید: «ما به موسى، کتاب آسمانى دادیم، و برادرش هارون را براى کمک، همراهش ساختیم» (وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسَى الْکِتابَ وَ جَعَلْنا مَعَهُ أَخاهُ هارُونَ وَزِیراً).
زیرا آنها برنامه سنگینى براى مبارزه در برابر فرعونیان، بر دوش داشتند و مى بایست، این کار انقلابى مهم را با کمک یکدیگر به ثمر بنشانند.

ما به آن دو خطاب کردیم، «و گفتیم: به سوى این قوم بروید، که آیات ما را تکذیب کردند» (فَقُلْنَا اذْهَبا إِلَى الْقَوْمِ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا).
آنها از یکسو، آیات و نشانه هاى خدا را که در آفاق، انفس و در تمام عالم هستى وجود دارد، عملاً تکذیب نمودند، و راه شرک و بت پرستى را پیش گرفتند، و از سوى دیگر، تعلیمات انبیاى پیشین را نیز نادیده گرفته، و آنها را تکذیب نمودند.
ولى با تمام تلاش و کوششى که موسى(علیه السلام) و برادرش انجام دادند، و با دیدن آن همه معجزات عظیم و متنوع و روشن، باز راه کفر و انکار را پیش گرفتند، لذا «ما آنها را شدیداً در هم کوبیدیم و نابود کردیم» (فَدَمَّرْناهُمْ تَدْمِیراً).
واژه «تدمیر» از ماده «دمار» به معنى «هلاکت»، از یک طریق اعجاب انگیز است و به راستى هلاکت قوم فرعون در امواج خروشان نیل، با آن کیفیتى که مى دانیم از عجائب تاریخ بشر است.

همچنین «قوم نوح را هنگامى که تکذیب رسولان الهى کردند، غرق نمودیم و سرنوشت آنها را نشانه روشنى براى عموم مردم قرار دادیم، و براى همه ستمگران عذاب دردناکى فراهم ساختیم» (وَ قَوْمَ نُوح لَمّا کَذَّبُوا الرُّسُلَ أَغْرَقْناهُمْ وَ جَعَلْناهُمْ لِلنّاسِ آیَةً وَ أَعْتَدْنا لِلظّالِمِینَ عَذاباً أَلِیماً).
جالب توجه این که مى گوید: آنها تکذیب رسولان کردند (نه تنها یک رسول); چرا که در میان رسل و پیامبران خدا، در اصول دعوت، تفاوتى نیست، و تکذیب یکى از آنها تکذیب همه آنها است، به علاوه آنها اصولاً با دعوت همه پیامبران الهى مخالفت داشتند و منکر همه ادیان بودند.

و همین گونه «قوم عاد و ثمود و اصحاب الرس و اقوام بسیار دیگرى را که در این میان بودند هلاک کردیم» (وَ عاداً وَ ثَمُودَ وَ أَصْحابَ الرَّسِّ وَ قُرُوناً بَیْنَ ذلِکَ کَثِیراً). (1)
قوم عاد همان قوم «هود»(علیه السلام) پیامبر بزرگ خدا هستند، که از سرزمین «احقاف» (یا یمن) مبعوث شد، و قوم ثمود، قوم پیامبر خدا «صالح»(علیه السلام) هستند که از سرزمین «وادى القرى» (میان مدینه و شام) مبعوث گردید، و اما درباره «اصحاب رس»، در پایان این سخن بحث خواهیم کرد.
«قرون» جمع «قرن» در اصل، به معنى جمعیتى است که در یک زمان با هم زندگى مى کنند، سپس به یک زمان طولانى (چهل سال یا یک صد سال نیز اطلاق شده است).

ولى ما هرگز آنها را غافلگیرانه مجازات نکردیم، بلکه «براى هر یک از آنها مثل ها زدیم» (وَ کُلاًّ ضَرَبْنا لَهُ الأَمْثالَ).
به ایرادهاى آنها پاسخ گفتیم، همچون پاسخ ایرادهائى که به تو مى کنند، احکام الهى را براى آنها روشن ساختیم، و حقایق دین را تبیین نمودیم.
اخطار کردیم، انذار نمودیم، سرنوشت و داستان هاى گذشتگان را براى آنها بازگو کردیم.
اما هنگامى که هیچ یک از اینها سودى نداد «هر یک از آنها را در هم شکستیم و هلاک کردیم» (وَ کُلاًّ تَبَّرْنا تَتْبِیراً). (2)

و سرانجام در آخرین آیه مورد بحث، اشاره به ویرانه هاى شهرهاى «قوم لوط» مى کند که: بر سر راه مردم «حجاز به شام» قرار گرفته، و تابلو زنده و گویائى از سرنوشت دردناک این آلودگان و مشرکان است، مى فرماید: «آنها از کنار شهرى که باران شرّ و بدبختى (بارانى از سنگ هاى نابود کننده) بر سرشان ریخته شد گذشتند، آیا آنها (در سفرهایشان به شام) این صحنه را ندیدند و در زندگى آنها نیندیشیدند»؟! (وَ لَقَدْ أَتَوْا عَلَى الْقَرْیَةِ الَّتِی أُمْطِرَتْ مَطَرَ السَّوْءِ أَ فَلَمْ یَکُونُوا یَرَوْنَها).
آرى این صحنه را دیده بودند، ولى هرگز درس عبرت نگرفتند; چرا که «آنها به رستاخیز، ایمان و امید ندارند»! (بَلْ کانُوا لایَرْجُونَ نُشُوراً).
مرگ را پایان این زندگى مى شمرند، و اگر به زندگى پس از مرگ هم معتقد باشند، اعتقادى بسیار سست و بى پایه دارند، آنچنان که در روح آنها و به طریق اولى، در برنامه هاى زندگیشان اثر نمى گذارد، به همین دلیل، همه چیز را بازیچه مى گیرند، و جز به هوس هاى زود گذر خود نمى اندیشند.

1 ـ کلمه «عاداً وَ ثَمُودَ» عطف بر ضمیر «هُم» در جمله «دَمَّرْناهُم» است.
بعضى نیز احتمال داده اند که: عطف به «هُم» در «جَعَلْناهُم» و یا عطف بر محل «الظالمین» بوده باشد، اما احتمال اول مناسب  تر است.
2 ـ «تَتْبِیر» از ماده «تبر» (بر وزن ضرر و بر وزن صبر) در اینجا به معنى هلاک شدن و در هم شکستن است.