از آنجا که در آیات سابق سخن از اذن ورود در اوقات معین، یا به طور مطلق به هنگام داخل شدن در منزل اختصاصى پدر و مادر بود، آیه مورد بحث، در واقع استثنائى بر این حکم است که گروهى مى توانند در شرائط معینى بدون اجازه، وارد منزل خویشاوندان و مانند آن شوند و حتى بدون استیذان غذا بخورند.
نخست مى فرماید: «بر نابینا و افراد شل و بیمار گناهى نیست که با شما هم غذا شود» (لَیْسَ عَلَى الْأَعْمى حَرَجٌ وَ لا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَ لا عَلَى الْمَرِیضِ حَرَجٌ).
چرا که طبق صریح بعضى از روایات، اهل «مدینه» پیش از آن که اسلام را پذیرا شوند، افراد نابینا و شل و بیمار را از حضور بر سر سفره غذا منع مى کردند و با آنها هم غذا نمى شدند، و از این کار نفرت داشتند.
 و به عکس، بعد از ظهور اسلام گروهى غذاى این گونه افراد را جدا مى دادند نه به این علت که از هم غذا شدن با آنها تنفر داشتند، بلکه به این دلیل که شاید اعمى، غذاى خوب را نبیند و آنها ببینند و بخورند و این بر خلاف اخلاق است، و همچنین در مورد افراد لنگ و بیمار، که ممکن است در غذا خوردن عقب بمانند و افراد سالم پیشى بگیرند.
به هر دلیل که بود، با آنها هم غذا نمى شدند، روى همین جهت افراد اعمى و لنگ و بیمار نیز خود را کنار مى کشیدند; چرا که ممکن بود، مایه ناراحتى دیگران شوند، و این عمل را براى خود گناه مى دانستند.
این موضوع را از پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) سؤال کردند، آیه فوق نازل شد و گفت: هیچ مانعى ندارد که آنها با شما هم غذا شوند.(1)
البته در تفسیر این جمله، مفسران تفسیرهاى دیگرى نیز ذکر کرده اند از جمله این که: آیه ناظر به استثناى این سه گروه از حکم جهاد است.
و یا این که: منظور این است: شما مجازید این گونه افراد ناتوان را با خود به خانه هاى یازده گانه اى که در ذیل آیه به آن اشاره شده، ببرید و آنها نیز از غذاى آنها بخورند.
ولى این دو تفسیر بسیار بعید به نظر مى رسد، و با ظاهر آیه سازگار نیست (دقت کنید).
سپس قرآن مجید، اضافه مى کند: «بر خود شما نیز گناهى نیست که از این خانه ها بدون گرفتن اجازه غذا بخورید: خانه هاى خودتان» (منظور فرزندان یا همسران است که از آن تعبیر به خانه خود شده است) (وَ لا عَلى أَنْفُسِکُمْ أَنْ  تَأْکُلُوا مِنْ بُیُوتِکُمْ).
«یا خانه هاى پدرانتان» (أَوْ بُیُوتِ آبائِکُمْ).
«یا خانه هاى مادرانتان» (أَوْ بُیُوتِ أُمَّهاتِکُمْ).
«یا خانه هاى برادرانتان» (أَوْ بُیُوتِ إِخْوانِکُمْ).
«یا خانه هاى خواهرانتان» (أَوْ بُیُوتِ أَخَواتِکُمْ).
«یا خانه هاى عموهایتان» (أَوْ بُیُوتِ أَعْمامِکُمْ).
«یا خانه هاى عمه هایتان» (أَوْ بُیُوتِ عَمّاتِکُمْ).
«یا خانه هاى دائى هایتان» (أَوْ بُیُوتِ أَخْوالِکُمْ).
«یا خانه هاى خاله هایتان» (أَوْ بُیُوتِ خالاتِکُمْ).
«یا خانه اى که کلیدش در اختیار شما است» (أَوْ ما مَلَکْتُمْ مَفاتِحَهُ).
«یا خانه هاى دوستانتان» (أَوْ صَدِیقِکُمْ).
البته این حکم شرائط و توضیحاتى دارد که بعد از پایان تفسیر آیه، خواهد آمد.
سپس ادامه مى دهد: «بر شما گناهى نیست که به طور دسته جمعى یا جداگانه غذا بخورید» (لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ تَأْکُلُوا جَمِیعاً أَوْ أَشْتاتاً).
گویا جمعى از مسلمانان در آغاز اسلام، از غذا خوردن تنهائى، ابا داشتند و اگر کسى را براى هم غذا شدن نمى یافتند، مدتى گرسنه مى ماندند، قرآن به آنها تعلیم مى دهد: غذا خوردن به صورت جمعى و فردى هر دو مجاز است.(2)
بعضى نیز گفته اند: گروهى از عرب مقید بودند غذاى مهمان را به عنوان احترام جداگانه ببرند، و خود با او هم غذا نشوند (مبادا شرمنده یا مقید گردد) آیه، این قیدها را از آنها برداشت و تعلیم داد که این یک سنت ستوده نیست.(3) بعضى دیگر گفته اند: جمعى مقید بودند اغنیاء با فقیران غذا نخورند، و فاصله طبقاتى را حتى بر سر سفره، حفظ کنند، قرآن این سنت غلط و ظالمانه را با عبارت فوق نفى کرد.(4)
مانعى ندارد که آیه، ناظر به همه این امور باشد.
سپس به یک دستور اخلاقى دیگر اشاره کرده، مى گوید:
«هنگامى که وارد خانه اى شدید بر خویشتن سلام کنید، سلام و تحیتى از نزد خداوند، سلام و تحیتى پر برکت و پاکیزه» (فَإِذا دَخَلْتُمْ بُیُوتاً فَسَلِّمُوا عَلى أَنْفُسِکُمْ تَحِیَّةً مِنْ عِنْدِ اللّهِ مُبارَکَةً طَیِّبَةً).
و سر انجام با این جمله آیه را پایان مى دهد: «این گونه خداوند آیات خویش را براى شما تبیین مى کند، شاید اندیشه و تفکر کنید» (کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللّهُ لَکُمُ الآیاتِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ).
در این که منظور از این «بیوت» (خانه ها) چه خانه هائى است؟ بعضى از مفسران آن را اشاره به خانه هاى یازده گانه فوق مى دانند.
بعضى دیگر آن را مخصوص مساجد دانسته اند.
ولى پیدا است آیه مطلق است و همه خانه ها را شامل مى شود، اعم از خانه هاى یازده گانه اى که انسان براى صرف طعام وارد آن مى شود، و یا غیر آن از خانه هاى دوستان و خویشاوندان یا غیر آنها; زیرا هیچ دلیلى بر تقیید مفهوم وسیع آیه نیست.
و اما این که: منظور از سلام کردن بر خویشتن چیست؟ باز در اینجا چند تفسیر دیده مى شود:
بعضى آن را به معنى سلام کردن بعضى بر بعضى دیگر دانسته اند، همان  گونه که در داستان «بنى اسرائیل»(5) خواندیم: فَاقْتُلُوا أَنْفُسَکُم: «بعضى از شما، بعضى دیگر را به عنوان مجازات باید به قتل برسانند».
بعضى از مفسران آن را به معنى سلام کردن بر همسر، فرزندان و خانواده دانسته اند; چرا که آنها به منزله خود انسانند، و لذا تعبیر به «أَنْفُس» شده است، در آیه مباهله(6) نیز این تعبیر دیده مى شود، و این نشان مى دهد: گاه نزدیکى شدید یک فرد به دیگرى سبب مى شود از او تعبیر به «نفس» (خود انسان) کنند، آن گونه که نزدیک بودن على(علیه السلام) به پیامبر(صلى الله علیه وآله) سبب این تعبیر شد.
بعضى از مفسران، نیز آیه فوق را اشاره به خانه هائى مى دانند که شخصى در آن ساکن نیست، انسان به هنگام ورود در آنجا با این عبارت بر خویشتن سلام مى کند: السَّلامُ عَلَیْنا مِنْ قِبَلِ رَبِّنا: «درود بر ما از سوى پروردگار ما» ـ یا ـ السَّلامُ عَلَیْنا وَ عَلى عِبادِ اللّهِ الصّالِحِیْنَ: «درود بر ما و بر بندگان صالح خدا».
ما فکر مى کنیم: منافاتى در میان این تفسیرها نباشد، به هنگام ورود در هر خانه اى باید سلام کرد، مؤمنان بر یکدیگر، و اهل منزل بر یکدیگر، و اگر هم کسى نباشد، سلام کردن بر خویشتن; چرا که همه اینها در حقیقت باز گشت به سلام بر خویش دارد.
لذا در حدیثى مى خوانیم: هنگامى که از امام باقر(علیه السلام) از تفسیر این آیه سؤال کردند، در جواب فرمود: هُوَ تَسْلِیْمُ الرَّجُلِ عَلى أَهْلِ الْبَیْتِ حِیْنَ یَدْخُلُ ثُمَّ یَرُدُّونَ عَلَیْهِ فَهُوَ سَلامُکُمْ عَلى أَنْفُسِکُمْ:
«منظور سلام کردن انسان بر اهل خانه است، به هنگامى که وارد خانه مى شود، آنها طبعاً به او پاسخ مى گویند، و سلام را به خود او باز مى گردانند و این  است سلام شما بر خودتان».(7)
و باز از همان امام(علیه السلام) رسیده: اِذا دَخَلَ الرَّجُلُ مِنْکُمْ بَیْتَهُ فَاِنْ کانَ فِیْهِ أَحَدٌ یُسَلِّمُ عَلَیْهِ، وَ اِنْ لَمْ یَکُنْ فِیْهِ أَحَدٌ فَلْیَقُلْ السَّلامُ عَلَیْنا مِنْ عِنْدِ رَبِّنا یَقُولُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ تَحِیَّةً مِنْ عِنْدِ اللّهِ مُبارَکَةً طَیِّبَةً:
«هنگامى که کسى از شما وارد خانه اش مى شود اگر در آنجا کسى باشد بر او سلام کند، و اگر کسى نباشد بگوید: سلام بر ما از سوى پروردگار ما، همان گونه که خداوند در قرآن فرموده: تَحِیَّةً مِنْ عِنْدِ اللّهِ مُبارَکَةً طَیِّبَةً». (8)

1 ـ تفسیر «درّ المنثور»، و همچنین تفسیر «نور الثقلین»، ذیل آیه مورد بحث ـ گروه دیگرى از مفسران نیز این روایت را در تفسیر خود آورده اند مانند «طبرسى» در «مجمع البیان» و مرحوم «فیض» در تفسیر «صافى» و «فخر رازى» در تفسیر «کبیر» و «شیخ طوسى» در «تبیان».
2 و 3 و 4 ـ تفسیر «تبیان»، ذیل آیه مورد بحث.
5 ـ بقره، آیه 54.
6 ـ آل عمران، آیه 61.
7 و 8 ـ «نور الثقلین»، جلد 3، صفحه 627.