گر چه امروز مسأله ازدواج آن قدر در میان آداب و رسوم غلط و حتى خرافات پیچیده شده که به صورت یک جاده صعب العبور یا غیر قابل عبور، براى جوانان در آمده است، ولى قطع نظر از این پیرایه ها، ازدواج یک حکم فطرى و هماهنگ قانون آفرینش است که انسان براى بقاء نسل، آرامش جسم و روح و حل مشکلات زندگى احتیاج به ازدواج سالم دارد.
اسلام که هماهنگ با آفرینش گام بر مى دارد، نیز در این زمینه تعبیرات جالب و مؤثرى دارد، از جمله حدیث معروف پیامبر(صلى الله علیه وآله) است:
تَناکَحُوا، وَ تَناسَلُوا تَکَثَّرُوا فَاِنِّى أُباهِى بِکُمُ الْأُمَمَ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ لَوْ بِالْسِقْطِ: «ازدواج کنید تا نسل شما فزونى گیرد که من با فزونى جمعیت شما حتى با فرزندان سقط شده، در قیامت به دیگر امت ها مباهات مى کنم»!.(1)
و در حدیث دیگر از آن حضرت مى خوانیم: مَنْ تَزَوَّجَ فَقَدْ أَحْرَزَ نِصْفَ دِیْنِهِ فَلْیَتَّقِ اللّهَ فِى النِّصْفِ الْباقِى: «کسى که همسر اختیار کند، نیمى از دین  خود را محفوظ داشته، و باید مراقب نیم دیگر باشد».(2)
چرا که غریزه جنسى، نیرومندترین و سرکش ترین غرائز انسان است که به تنهائى با دیگر غرائز برابرى مى کند، و انحراف آن نیمى از دین و ایمان انسان را به خطر خواهد انداخت.
باز در حدیث دیگرى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم شِرارُکُمْ عُزّابُکُم: «بدترین شما مجردانند».(3)
به همین دلیل، در آیات مورد بحث، و همچنین روایات متعددى، مسلمانان تشویق به همکارى در امر ازدواج مجردان، و هر گونه کمک ممکن به این امر شده اند مخصوصاً اسلام در مورد فرزندان، مسئولیت سنگینى بر دوش پدران افکنده، و پدرانى را که در این مسأله حیاتى بى تفاوت هستند، شریک جرم انحراف فرزندانشان شمرده است، چنان که در حدیثى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: مَنْ أَدْرَکَ لَهُ وَلَدٌ وَ عِنْدَهُ ما یُزَوِّجُهُ فَلَمْ یُزَوِّجْهُ، فَأَحْدَثَ فَالْأْ ِثْمَ بَیْنَهُما!: «کسى که فرزندش به حد رشد رسد و امکانات تزویج او را داشته باشد و اقدام نکند، و در نتیجه فرزند مرتکب گناهى شود، این گناه بر هر دو نوشته مى شود»!.(4)
و باز به همین دلیل، دستور مؤکد داده شده است: هزینه هاى ازدواج را اعم از مهر و سایر قسمت ها سبک و آسان بگیرند، تا مانعى بر سر راه ازدواج مجردان پیدا نشود، از جمله در مورد مهریه سنگین، که غالباً سنگ راه ازدواج افراد کم در آمد است.
در حدیثى از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: شُؤْمُ الْمَرْأَةِ غَلاءُ مَهْرِهَا: «زن بد قدم، زنى است که مهرش سنگین باشد».(5)
و باز در حدیث دیگرى که در ذیل حدیث فوق وارد شده، مى خوانیم: مِنْ  شُؤْمِهَا شِدَّةُ مَئُونَتِهَا: «یکى از نشانه هاى شوم بودن زن آن است که هزینه زندگى (یا هزینه ازدواجش) سنگین باشد».(6)
و از آنجا که بسیارى از مردان و زنان براى فرار از زیر بار این مسئولیت الهى و انسانى متعذر به عذرهائى از جمله نداشتن امکانات مالى مى شوند، در آیات فوق صریحاً گفته شده است: «فقر» نمى تواند مانع راه ازدواج گردد، بلکه چه بسا ازدواج سبب غنا و بى نیازى مى شود.
دلیل آن هم با دقت، روشن مى شود; زیرا انسان تا مجرد است احساس مسئولیت نمى کند، نه ابتکار و نیرو و استعداد خود را به اندازه کافى براى کسب در آمد مشروع بسیج مى کند، و نه به هنگامى که در آمدى پیدا کرد در حفظ و بارور ساختن آن مى کوشد، و به همین دلیل مجردان غالباً خانه به دوش و تهى دستند!.
اما بعد از ازدواج، شخصیت انسان تبدیل به یک شخصیت اجتماعى مى شود و خود را شدیداً مسئول حفظ همسر و آبروى خانواده و تأمین وسائل زندگى فرزندان آینده مى بیند، به همین دلیل، تمام هوش، ابتکار و استعداد خود را به کار مى گیرد، در حفظ در آمدهاى خود و صرفه جوئى، تلاش مى کند و در مدت کوتاهى مى تواند بر فقر چیره شود.
بى جهت نیست که در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: الرِّزْقُ مَعَ النِّسَاءِ وَ الْعِیَالِ: «روزى همراه همسر و فرزند است».(7)
و در حدیث دیگرى از پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: «مردى خدمت حضرتش رسید، از تهیدستى و نیازمندى شکایت کرد پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: تَزَوَّجَ، فَتَزَوَّجَ  فَوُسِّعَ لَهُ: «ازدواج کن، او هم ازدواج کرد و گشایش در کار او پیدا شد»!.(8)
بدون شک، امدادهاى الهى و نیروهاى مرموز معنوى نیز به کمک چنین افرادى مى آید که براى انجام وظیفه انسانى و حفظ پاکى خود، اقدام به ازدواج مى کنند.
هر فرد با ایمان مى تواند به این وعده الهى دلگرم و مؤمن باشد، در حدیثى از پیامبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) نقل شده: مَنْ تَرَکَ التَّزْوِیجَ مَخَافَةَ الْعَیْلَةِ فَقَدْ أَسَاءَ ظَنُّهُ بِاللَّهِ عَزَّوَجَلَّ إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ إِنْ یَکُونُوا فُقَراءَ یُغْنِهِمُ اللّهُ مِنْ فَضْلِهِ:
«کسى که از ترس فقر ازدواج را ترک کند، گمان بد به خدا برده است; زیرا خداوند متعال مى فرماید: اگر آنها فقیر باشند خداوند آنها را از فضل خود بى نیاز مى سازد».(9)
البته، روایات در منابع اسلامى در این زمینه فراوان است که اگر بخواهیم به نقل همه آنها بپردازیم از بحث تفسیرى خارج مى شویم.

1 و 2 ـ «سفینة البحار»، جلد 1، صفحه 561 (ماده زوج).
3 و 4 ـ «مجمع البیان»، جلد 7، صفحه 140، ذیل آیه مورد بحث.
5 و 6 ـ «وسائل الشیعه»، جلد 15، باب 5، من ابواب المهور، صفحه 10.
7 ـ «نور الثقلین»، جلد 3، صفحه 595.
8 ـ «وسائل الشیعه»، جلد 14، صفحه 25، باب 11 از ابواب مقدمات نکاح (جلد 20، صفحه 43، چاپ آل البیت).
9 ـ «وسائل الشیعه»، جلد 14، صفحه 24، باب 10 از ابواب مقدمات نکاح (جلد 20، صفحه 42، چاپ آل البیت).