از آنجا که در آیات گذشته ترسیمى از وحشت عمومى مردم به هنگام وقوع زلزله قیامت بود، در آیات مورد بحث، حال گروهى از بى خبران را منعکس مى کند که: چگونه از چنین حادثه عظیمى غافلند.
مى گوید: «گروهى از مردم بدون هیچ علم و دانشى درباره خدا به مجادله برمى خیزند» (وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یُجادِلُ فِی اللّهِ بِغَیْرِ عِلْم).
گاه، در اصل توحید و یگانگى حق و نفى هر گونه شریک، جدال مى کنند، و گاه، در قدرت خدا نسبت به مسأله احیاى مردگان و بعث و نشور، و در هر صورت هیچگونه دلیلى بر گفته هاى خود ندارند.
جمعى از مفسران گفته اند: این آیه در مورد «نضر بن حارث» نازل شده که: از مشرکان متعصب، لجوج و پشت هم انداز بود، او اصرار داشت که: ملائکه دختران خدا هستند!، و قرآن مجموعه اى از افسانه هاى پیشینیان است که به خدا
نسبت داده شده!، و زندگى بعد از مرگ را منکر بود.
بعضى دیگر: آن را اشاره به همه مشرکان دانسته اند که: در مسأله توحید و قدرت خدا به مجادله برمى خاستند.
ولى با توجه به این که شأن نزول ها هرگز مفهوم آیه را محدود نمى کند نتیجه این دو قول یکى است، و همه کسانى را که به نوعى، از روى تقلید کورکورانه یا تعصب، یا پیروى از خرافات و هوا و هوس ها، به جدال در برابر حق برمى خیزند شامل مى شود.
آن گاه اضافه مى کند: «این گونه افراد که تابع هیچگونه منطق و دانشى نیستند از هر شیطان سر کش و متمردى تبعیت مى کنند» (وَ یَتَّبِعُ کُلَّ شَیْطان مَرِید).
نه از یک شیطان، که از همه شیطان ها! اعم از شیاطین انس و جن که هر یک از آنها براى خود نقشه و برنامه و حیله و دامى دارند.
واژه «مرید» از ماده «مرد» (بر وزن سرد) در اصل، به معنى سرزمین بلندى است که خالى از هر گونه گیاه باشد، و به درختى که از برگ خالى شود «امرد» مى گویند، و روى همین جهت، به نوجوانانى که مو در صورتشان نروئیده نیز، «امرد» گفته مى شود.
در اینجا منظور از «مرید» کسى است که عارى از هر گونه خیر و سعادت و نقطه قوت است، و طبعاً چنین کسى، سرکش، متمرد، ظالم و عصیانگر خواهد بود.
روشن است: پیروى از «شیطان بى همه چیز» انسان را به چه سرنوشتى مبتلا مى سازد.

* * *

لذا در آیه بعد، مى گوید: «بر او نوشته و مقرر شده است که هر کس حلقه
اطاعت و ولایتش را بر گردن نهد به طور مسلّم گمراهش مى سازد و به آتش سوزان راهنمائیش مى کند» (کُتِبَ عَلَیْهِ أَنَّهُ مَنْ تَوَلاّهُ فَأَنَّهُ یُضِلُّهُ وَ یَهْدِیهِ إِلى عَذابِ السَّعِیرِ) .(1)

* * *

1 ـ «سَعِیر» از ماده «سعر» (بر وزن قعر) به معنى شعلهور شدن آتش است، در اینجا منظور آتش سوزان دوزخ است که از هر آتشى سوزنده تر مى باشد.