این سوره با دو آیه تکان دهنده و هیجان انگیز پیرامون رستاخیز و مقدمات آن شروع مى شود، آیاتى که بى اختیار انسان را از این زندگى گذراى مادى بیرون مى برد، و به آینده هول انگیزى که در انتظار او است، متوجه مى سازد.
آینده اى که اگر امروز به فکر آن، و آمادگى بر آن نباشد، به راستى
وحشتناک است و اگر باشد، دل انگیز و روح افزا است.
نخست، عموم مردم را بدون استثناء، مخاطب ساخته، مى گوید: «اى مردم! از پروردگارتان بترسید، و پرهیز کارى پیشه کنید که زلزله رستاخیز، جریان مهم و عظیمى است» (یا أَیُّهَا النّاسُ اتَّقُوا رَبَّکُمْ إِنَّ زَلْزَلَةَ السّاعَةِ شَیْءٌ عَظِیمٌ).
خطاب «یا أَیُّهَا النّاسُ» ، دلیل روشنى است بر این که: هیچگونه تفاوت و تبعیضى از نظر نژاد، زبان، اعصار، قرون، مکان ها و مناطق جغرافیائى و طوائف و قبائل در آن نیست، و مؤمن و کافر، کوچک و بزرگ، پیر و جوان، مرد و زن امروز و آینده، همه در آن شریکند.
جمله «اتَّقُوا رَبَّکُمْ» عصاره تمام برنامه هاى سعادت بخش است; چرا که از یکسو، «توحید» را بیان مى کند (رَبَّکُمْ) و از سوى دیگر، «تقوا» را، و به این ترتیب، برنامه هاى عقیدتى و عملى در آن جمع است.
و با ذکر جمله «إِنَّ زَلْزَلَةَ السّاعَةِ شَیْءٌ عَظِیمٌ» حقیقتى را که در بسیارى از آیات قرآن آمده است، به طور سربسته بازگو مى کند، و آن این که: رستاخیز با یک انقلاب و تحول شدید در سازمان عالم هستى بر پا مى گردد:
کوه ها از جا کنده مى شوند، دریاها به هم مى ریزند، زمین و آسمان در هم کوبیده مى شوند، و جهانى نو با زندگانى نو آغاز مى گردد، مردم در آستانه قیامت در وحشت عظیمى فرو مى روند، و سر از پا نمى شناسند.
* * *
آیه بعد، نمونه هائى از بازتاب این وحشت عظیم را در چند جمله بیان کرده مى گوید: «روزى که زلزله رستاخیز را مشاهده کنید، آنچنان وحشت سر تا پاى همه را فرا مى گیرد که مادران شیرده از کودک شیرخوارشان غافل مى شوند» (یَوْمَ تَرَوْنَها تَذْهَلُ کُلُّ مُرْضِعَة عَمّا أَرْضَعَتْ).
«و هر باردارى (در آن صحنه باشد) جنین خود را سقط مى کند» (وَ تَضَعُ کُلُّ ذاتِ حَمْل حَمْلَها).
سومین بازتاب این که: «مردم را به صورت مستان مى بینى، در حالى که مست نیستند»! (وَ تَرَى النّاسَ سُکارى وَ ما هُمْ بِسُکارى).
«ولى عذاب خدا شدید است» که این چنین هول و وحشت به دل ها افکنده و انسان ها را از خود بى خود ساخته است (وَ لکِنَّ عَذابَ اللّهِ شَدِیدٌ).
* * *
