اشاره:
در قرآن مجید سوره اى به نام «اعراف» داریم که چهار آیه از آن مربوط به مسأله «اعراف» است، از این آیات اجمالا استفاده مى شود که اعراف جایى است در میان بهشت و دوزخ، و گروهى از مردان الهى که بهشتیان و دوزخیان را به خوبى مى شناسند در آنجا قرار دارند.
امّا مأموریت این مردان الهى چیست؟ و چه هدفى را تعقیب مى کنند؟ و اصولا اعراف داراى چه موقعیتى در صحنه قیامت است؟ و آیا غیر از آن رجال الهى که مأموریّت خاصى بر اعراف دارند افراد دیگرى نیز از ضعفاى مؤمنین و مانند آنها در آنجا هستند یا نه؟
اینها مسائلى است که باید در پرتو تفسیر آیات چهارگانه سوره اعراف، و همچنین روایاتى که در شرح آنها در منابع مهم اسلامى رسیده است روشن گردد.
با این اشاره به سراغ قرآن مى رویم و به آیات زیر گوش جان مى سپاریم:
1- (وَبَیْنَهُمْا حِجابٌ وَعَلَى الأعْرافِ رِجالٌ یَعْرَفُونَ کُلا بِسیماهُمْ وَ نادَوْا اَصْحابَ الجَنَّةِ اَنْ سَلامٌ عَلَیْکُمْ لَمْ یَدْخُلُوها وَهُمْ یَطْمَعُؤنَ).
2- (وَ اِذا صُرفَتْ اَبْصارَهُمْ تِلْقاءَ اَصْحابِ النَّارِ قالُوا رَبَّنا لاتَجَعلْنا مَعَ القَوْمِ الظَّالِمینَ).
3- (وَنادَى اَصْحابُ الأعْرافِ رِجالا یَعْرفُونَهُمْ بِسیماهُمْ قالُوا ما اَغْنى عَنْکُم جَمْعُکُمْ وَ ما کُنْتُمْ تَسْتَکْبِرُونَ).
4- (اَهؤُلاءِ الذَّینَ اَقْسَمْتُمْ لایَنالُهُمْ الله بِرَحْمَة اُدْخُلُوا اَلجَنَّةَ لاخَوْفٌ عَلَیْکُمْ وَ لا اَنْتُمْ تَحْزَنُونَ).
(اعراف 46 - 49).
ترجمه:
1- و در میان آن دو (بهشتیان و دوزخیان) حجابى قرار دارد و بر «اعراف» مردانى هستند که هریک از آندو را از سیمایشان مى شناسند، و به بهشتیان صدا مى زنند که درود بر شما باد، اما داخل بهشت نمى شوند در حال یکه امید آن را دارند.
2- و هنگامى که چشمشان به دوزخیان مى افتد مى گویند: پروردگارا! ما را با جمعیت ستمگران قرار مده!.
3- و اصحاب اعراف مردانى (از دوزخیان را) که از سیمایشان آنها را مى شناسند صدا مى زنند و مى گویند: دیدید که گردآورى شما (از مال و ثروت و زن و فرزند) و تکبرهاى شما به حالتان سودى نداد؟!.
4- آیا اینها (این واماندگانى که بر اعراف هستند) همان ها نیستند که سوگند یاد کردید رحمت خدا هرگز شامل حالشان نخواهد شد؟ (ولى به خاطر ایمان و پاره اى از اعمال خیر، خداوند آنها را مشمول رحمت خود ساخت هم اکنون به آنها گفته مى شود) داخل بهشت شوید که نه ترسى دارید و نه غمناک مى شوید.