اشاره:
بدون شک مجازات هاى الهى در قیامت خواه زودگذر باشد یا طولانى و ابدى، خواه جنبه جسمانى داشته باشد یا روحانى، خواه آنها را اثر طبیعى اعمال بدانیم یا قرار دادى، به هر حال جنبه انتقامى ندارد، و همه آنها در مسیر تربیت انسان و ضامن اجراى قوانین الهى است که براى ترقى کمال انسان ها تعیین شده است.
به همین دلیل در عین اینکه عذاب هاى قیامت در قرآن مجید بسیار شدید توصیف گردیده، راه هاى نجات از هر سو به روى انسان گشوده شده، و به گنهکاران فرصت داده مى شود که از راه خطا باز گردند و خویش را اصلاح کنند و به سوى خود راه یابند.
شفاعت یکى از این راه هاست، زیرا شفاعت به مفهوم صحیح کلمه به افراد آلوده هشدار مى دهد که تمام پله هاى پشت سر خود را ویران نکنند، و تمام خطوط ارتباطى را با اولیاء الله قطع ننماید، و اگر آلوده گناهانى شدند مأیوس نشوند، و در هرجا هستند بازگشت را شروع کنند و به استقبال رحمت واسعه الهى بشتابند.
بحث شفاعت با تمام ریزه کارى ها و نکات جالب تربیتى آن که در آیات فراوانى از قرآن مجید مطرح شده در همین راستاست.
بهتر این است به همین اشاره بسنده کرده و براى درک حقیقت و مفهوم شفاعت و پاسخ به تمام مسائل مربوط به آن به خود قرآن باز گردیم و به آیات زیر که به چند گروه تقسیم مى شود گوش جان فرا دهیم:
1- (فَما تَنْفَعُهُمْ شَفاعَةُ الشَّافِعینَ) (مدثر 48).
2- (وَاتَّقُوا یَوْماً لاتَجْزى نَفْسٌ عَنْ نَفْس شَیْئاً وَ لا یُقْبَلُ مِنْها شَفاعةٌ وَ لا یُؤْخَذُ مِنْها عَدْلٌ وَ لا هُمْ یُنْصَرُونَ) (بقره 48).(1)
* * *

3- (ما لَکُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ وَلِیّ وَ لا شَفیع) (سجده 4).(2)
4- (قُلْ لله الشَّفاعَةُ جَمیعاً لَهُ مُلْکُ السَّمواتِ وَ الأرْضِ ثُمَّ اِلَیْهِ تُرْجَعُونَ)(زمر 44).
* * *

5- (مَنْ ذَالذَّی یَشْفَعُ عِنْدَه اِلاّ بِاِذْنِهِ) (بقره 255).
6- (یَوْمَئِذ لاتَنْفَعُ الشَّفاعَةُ اِلاّ مَنْ اَذِنَ لَهُ الرّحمنُ وَ رَضِی لَهُ قَوْلا) (طه 109).(3)
7- (ما مِنْ شَفیع اِلاّ مِنْ بَعْدِ اِذْنِهِ) (یونس 3).
8- (وَکَمْ مِنْ مَلَک فی السَّمواتِ لاتُغْنی شَفاعَتُهُمْ شَیْئاً اِلاّ مِنْ بَعْدِ اَنْ یَاْذَنَ الله لِمَنْ یَشاءُ وَ یَرْضى) (نجم 26).
* * *
9- (وَ لا یَمْلِکُ الذَّینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ الشَّفاعَةَ اِلاّ مَنْ شَهِدَ بِالحَقِّ وَ هُمْ یَعْلَمُونَ) (زخرف 86).
10- (وَ لا یَشْفَعُونَ اِلاّ لِمَن ارْتَضى) (انبیاء 28).
11- (لایَمْلِکُونَ الشّفاعَةَ اِلاّ مَنْ اَتَّخَذَ عِنْدَ الرَّحْمنِ عَهْداً)(مریم 87).
* * *

12- (ما لِلظَّالِمینَ مِنْ حَمیم وَ لا شَفیع یُطاعُ) (مؤمن 18).
 
ترجمه:
1- شفاعت شفاعت کنندگان به حال آنها سودى نمى بخشد.
2- و از آن روز بترسید که کسى به جاى دیگرى مجازات نمى شود، و نه شفاعت پذیرفته مى شود، و نه غرامت و بدل قبول مى گردد و نه یارى مى شوند.
3- هیچ ولى و شفاعت کننده اى براى شما جز او نیست.
4- بگو تمام شافعت از آن خداست، حاکمیت آسمان ها و زمین از آن اوست، و سپس همه به سوى او باز مى گردید.
5- کیست که در نزد او جز به فرمان او شفاعت کند؟
6- در آن روز شفاعت (هیچ کس) سودى نمى بخشد، جز کسى که خداوند رحمان به او اجازه داده و از گفتار او راضى باشد.
7- هیچ شفاعت کننده اى جز به اذن او وجود ندارد.
8- و چه بسیار فرشتگانى که در آسمان ها هستند و شفاعت آنها سودى نمى بخشد، مگر بعد از آنکه خدا براى هرکس بخواهد و راضى باشد اجازه (شفاعت) دهد.
9- آنها را که غیر از او مى خوانید قادر بر شفاعت نیستند، مگر کسانى که شهادت به حق داده اند و به خوبى آگاهند.
10- و آنها جز براى کسى که خدا از او خشنود است (و اجازه شفاعتش را داده) شفاعت نمى کنند.
11- آنها هرگز مالک شفاعت نیستند مگر کسى که نزد خداوند رحمان عهد و پیمان دارد.
12- براى ستمکاران دوستى وجود ندارد و نه شفاعت کننده اى که شفاعتش پذیرفته شود.