اشاره:
بى شک میان «جرم» و «جریمه» همیشه تناسبى بر قرار است، هر قدر جرم سنگین تر باشد مجازات و جریمه سنگین تر است، این در مجازات هاى قراردادى است. ولى در آثار وضعى و طبیعى اعمال انسان، مسأله طور دیگرى است، گاه انسان بر اثر یک لحظه سهل انگارى و ندانم کارى گرفتار عارضه اى مى شود که قابل درمان و جبران نیست، زیرا ضربه جهل و سهل انگارى آنچنان سخت و سنگین است که مثلا عضوى را براى همیشه ناقص و فلج مى کند، و تا پایان عمر باید کفّاره آن را بدهد و جریمه اش را تحمل کند، در حالى که فقط یک لحظه مرتکب خطا شده است.
از آیات قرآن به خوبى استفاده مى شود که گروهى در عذاب جاودانى خواهند بود یا به تعبیر دیگر در دوزخ مخلّدند، و این مسأله (خلود) سؤالات گوناگونى را بر انگیخته، و تفسیرهاى گوناگونى را براى آن کرده اند که شرح آن به خواست خدا خواهد آمد.
نخست به سراغ قرآن مى رویم و به آیات زیر که هر کدام تعبیر تازه اى از مسأله جاودانگى عذاب را در بر دارد گوش فرا دهیم:
1- (وَ الذَّینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبوا بِآیاتِنا اُولئِکَ اَصْحابُ النَّارِ هُمْ فیها خالِدُونَ)(بقره 39).
2- (یُریدُونَ اَنْ یَخْرُجُوا مِنَ النَّارِ وَ ما هُمْ بِخارِجینَ مِنْها وَلَهُمْ عَذابٌ مُقیمٌ)(مائده 37).
3- (فَاَمَّا الذَّینَ شَقُوا فَفِی النَّارِ لَهُمْ فیها زَفیرٌ وَ شَهیقٌ - خالِدینَ فیها ما دامَتِ السَّمواتُ وَ الأرْضُ اِلاّ ما شاءَ رَبُّکَ اِنَّ رَبَّکَ فَعّالٌ لِما یُریدُ) (هود 106 - 107).
4- (وَنادُوا یا مالِکَ لِیَقْضِ عَلَیْنا رَبُّکَ قالَ اِنَّکُمْ ماکِثُونَ)(زخرف 77).
5- (وَ قالَ الذَّینَ اتَّبَعُوا لَوْ اَنَّ لَنا کَرَّةً فَنَتَبَرَّأَ مِنْهُمْ کَما تَبَروُّا مِنَّا کَذلِکَ یُریهِمْ اللهُ اَعْمالَهُمْ حَسَرات عَلَیْهِمْ وَ ما هُمْ بِخارِجینَ مِنَ النَّارِ) (بقره 167).

ترجمه:
1- و کسانى که کافر شدند و آیات ما را تکذیب کردند اهل دوزخند و همیشه در آن خواهند بود.
2- آنها پیوسته مى خواهند از آتش خارج شوند ولى نمى توانند خارج شوند، و براى آنها مجازات پایدارى است.
3- امّا آنها که شقاوتمند شدند در آتشند و براى آنها زفیر و شهیق (ناله هاى طولانى دم و باز دم) است - جاودانه در آن خواهند ماند تا آسمان ها و زمین برپاست، مگر آنچه پروردگارت بخواهد که پروردگارت هرچه را اراده کند انجام مى دهد.
4- آنها فریاد مى شکند اى مالک دوزخ! آرزو داریم پروردگارت ما را به میراند (تا آسوده شویم!) مى گوید: شما در اینجا ماندنى هستید!.
5- و (در این موقع) پیروان مى گویند کاش بار دیگر ما به دنیا بر مى گشتیم تا از این پیشوایان گمراه بیزارى جوییم آنچنان که آنها (امروز) از ما بیزارى جستند (آرى) این چنین خداوند اعمال آنها را به صورت حسرت زایى به آنها نشان مى دهد و هرگز از آتش (دوزخ) خارج نخواهند شد.