23- جرم و گناه
در قرآن مجید تعبیرات کلى و جامعى نیز درباره اوصاف دوزخیان دیده مى شود از جمله جرم و گناه است، مى فرماید: (وَنَسُوقُ المُجْرِمینَ اِلى جَهَنَّمَ وِرْداً): «روز قیامت مجرمان را (همچون شتران تشنه اى که به آبگاه مى روند) به سوى جهنّم مى رانیم» (مریم: 86).
«مجرم» از ماده «جرم» در اصل به معناى قطع کردن است، لذا در مورد قطع کردن میوه از درختان یا قطع خود درختان به کار مى رود و از آنجا که گنهکاران خود را با اعمال خویش، از خدا و از نجات و سعادت محروم مى سازند این واژه در مورد آنها به کار رفته است.
آیا مفهوم آیه این است که هر گناهى الزاماً سبب ورود در دوزخ است، یا به نظر به مجرمان خاصّى دارد؟ ظاهر آیه گرچه اطلاق دارد ولى از آیات دیگر ممکن است استفاده شود که منظور جرمى است که آمیخته با کفر و بى ایمانى باشد، در آیه 74 زخرف مى خوانیم: (اِنَّ المُجْرِمینَ فی عَذابِ جَهَنَّمَ خالِدُونَ): «مجرمان در عذاب دوزخ جاودانه مى مانند».
مسلّم است که خلود در دوزخ مخصوص کفار است نه هر گنهکارى، و در آیه 41 مدّثر مى خوانیم (یَتَسائَلُونَ عَنِ المُجْرِمینَ ما سَلَکَکُمْ فی سَقَرَ): «بهشتیان از مجرمان مى پرسند چه چیز سبب شد که شما دوزخى شوید»؟ و آنها در پاسخ گناهانى را مى شمرند از جمله تکذیب روز قیامت که مساوى با کفر است.
نظیر این معنا که سخن از جرم آمیخته با کفر است در آیات متعدد دیگرى نیز آمده است(1)احتمال نیز وجود دارد که مراد از مجرمان در آیه مورد بحث گنهکارانى است که کاملا در گناه فرو رفته اند به گونه اى که نه شایسته شفاعتند، و نه در خور عفو خدا، اینها عموماً وارد دوزخ مى شوند.
* * *

(1). به آیات اعراف 40 و 84 و 133 و حجر - 12 و 58 و فرقان - 31 و نمل - 69 و غیر اینها که درباره اقوامى همچون قوم لوط، قوم فرعون، و دشمنان انبیاء است که همه کافر بودند، وارد شده، و کلمه «مجرم» در مورد آنان به کار رفته است.