19- کفران نعمت هاى الهى
کفران نعمت هاى خدا نیز از گناهان بزرگى است که وعده دوزخ درباره آن داده شده، مى فرماید: (اَلَمْ تَرَ اِلَى الذَّینَ بَدَّلُوا نِعْمَةَ الله کُفْراً وَ اَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دارَ البَوارِ - جَهَنَّمَ یَصْلَوْنَها وَ بِئْسَ القَرارِ): آیا ندیدى کسانى را که نعمت خدا را تدبیل به کفران کردند، و قوم خود را به دار البوار کشاندند - (دار البوار همان) دوزخ است، که آنها به آتشش مى سوزند و بد قرارگاهى است» (ابراهیم 28 - 29).
در اینکه منظور از نعمت خدا در این آیه چیست؟ جمعى از مفسّران بزرگ به پیروى از بعضى از روایات که در منابع اسلامى وارد شده این نعمت را به وجود پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم)تفسیر کرده اند در روایتى از امام صادق(علیه السلام) نیز مى خوانیم: (نَحْنُ وَ الله نِعْمْةُ الله التَّی اَنْعَمَ بِها عَلى عِبادِهِ وَ بِنا یَفُوزُ مَنْ فازَ): «به خدا سوگند ما نعمت الهى هستیم که خدا به بندگانش داده و به وسیله ما رستگاران رستگار مى شوند».(1)
تعبیر به «نحن» (ما) اشاره به تمام خاندان پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) است و اگر اشاره به معصومین(علیهم السلام) باشد به طریق اولى شخص پیغمبر(صلى الله علیه وآله وسلم) را نیز شامل مى شود و با توجه به روایات ثقلین، اهمیت این نعمت روشن تر مى گردد به هر حال وجود پیامبر الهى(صلى الله علیه وآله وسلم) و امامان معصوم اهلبیت(علیهم السلام) گرچه از بزرگترین نعمت هاى الهى هستند، ولى مفهوم آیه را محدود نمى توان کرد، و ظاهر این است که همه نعمت هاى بزرگ الهى را شامل مى شود.
مفسّران در مورد کفران کنندگان، این نعمت بزرگ گاهى بنى امیه، یا بنى امیه و بنى مغیره یا عموم کفار عصر پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) را ذکر کرده اند، ولى آن هم از قبیل ذکر مصداق روشن است نه اینکه جنبه انحصارى داشته باشد.
به هر صورت در برابر نعمت هاى بزرگ خدا باید شکر گزار بود، و از آنها به نحو احسن بهره گیرى کرد، و اگر این شکر مبدل به کفران شود مجازات آن دوزخ است.(2)
* * *

(1). تفسیر علی بن ابراهیم، جلد اوّل، صفحه 371.
(2). در تفسیر المیزان آمده: که در این آیه تقدیرى است و آن چنین است: بدّلوا شکر نعمة الله کفراً.