13- فرار از جهاد
مى دانیم از دیدگاه اسلام یکى از بزرگترین گناهان همین گناه است، گناهى است که مایه شکست و ذلّت و زبونى و بدبختى مسلمین است، و مجازات آن از شدیدترین مجازات هاست، قرآن مى گوید: (یا اَیها الذَّینَ آمنُوا اِذا لَقیتُم الذَّینَ کفروا زَحْفاً فلا تُولّوُهُمْ الأدْبارَ - وَ مَنْ یُولّهِم یَوْمئِذ دُبُرَهُ اِلاّ مُتَحَرّفاً لقتال او مُتحیّزاً اِلى فِئَة فَقَدْ بآءَ بِغَضَب مِنَ الله وَ مأواه جَهَنَّمَ وَ بِئَسْ المَصیرُ): «اى کسانى که ایمان آورده اید هنگامى که با انبوه جمعیت کافران در میدان نبرد روبرو شوید به آنها پشت نکنید - و هرکس در آن هنگام به آنها پشت کند - مگر در صورتى که هدفش کناره گیرى از میدان براى آمادگى جهت حمله مجدّد یا به قصد پیوستن به گروهى (از مجاهدان) بوده باشد - گرفتار غضب الهى خواهد شد و جایگاه او جهنّم است و چه بد جایگاهى است؟! (انفال 15 - 16).
«زحف» به گفته ارباب لغت(1)مانند حرکت کودک در آغاز راه رفتن، یا شتر به هنگام خستگى زیاد، سپس این واژه در معنا حرکت یک جماعت عظیم به کار رفته چرا که به خاطر کثرت جمعیت چنان به نظر مى رسد که گویى روى زمین مى لغزند و به پیش مى روند.
به هر حال ذکر این جمله اشاره به آن است که جمعیت دشمن هر قدر زیاد و فشرده باشد باز سبب نمى شود که مسلمانان بدون دستور فرمانده لشگر عقب نشینى کرده یا از رویارویى با دشمن فرار کنند.
روشن است این یک دستور کلى اسلامى است، و اینکه بعضى از مفسران آن را مخصوص جنگ بدر دانسته اند کاملا بدون دلیل است همان گونه که در تفسیر المیزان نیز به آن اشاره شده است(2)خصوص اینکه این آیه بعد از جنگ بدر نازل شده است(3)است.
* * *

(1). مقاییس اللّغه - مفردات راغب و التحقیق فی کلمات القرآن الکریم.
(2). المیزان، جلد 9، ص 37.
(3). شبیه همین معنا از بعضى جهات در سوره توبه آیه 81.