در آیات بسیارى اشاره به سایه هاى بهشتى شده است از جمله در آیات سوره واقعه مى خوانیم: وَ اَصْحابُ الْیَمینِ ما اَصْحابُ الْیَمینِ - فی سِدْر مَخْضُود - وَ طَلْح مَنْضُود - وَ ظِّل مَمْدُود - وَ مَاء مَسْکُوب «و اصحاب یمین چه اصحاب یمینى؟! آنها در سایه درخت سدر بى خار قرار دارند، و در سایه درخت طلح پر برگ (طلح درختى است خوشرنگ و خوشبو) و سایه کشیده و گسترده در کنار آبشارها» (واقعه 27 تا 31).
مى دانیم سایه درختان لطیف ترین و زیباترین سایه هاست، نه مانند سایه هاى خیمه ها و اطاق هاى تاریک است، و نه فاقد جریان هوا، و از سوى دیگر رطوبت ملایم برگ ها سایه را تلطیف مى کند، و بوى خوش درختان و شکوفه ها و گل ها به آن لطف بیشترى مى بخشد.
سایه هاى بهشتى همیشگى است، و لذا آرامش انسان را هرگز بر هم نمى زند اُکُلُها دائمٌ وَ ظِلُّها: «میوه ها و سایه هایش دائمى است» (رعد 35).
و گاه از آن تعبیر به «ظِلِّ ظَلیلْ» شده است مى فرماید وَ نُدْخِلُهُمْ ظِّلا ظَلیلا «آنها را در سایه هایى که هرگز قطع نمى شود وارد مى کنیم» (نساء 57).(1)
روى این جهات روشن مى شود که هواى بهشت مطبوع ترین و جالب ترین و دل انگیزترین هواها است، چنانکه در آیه 13 انسان مى خوانیم: لایَرَوْنَ فیها شَمْساً وَ لا زَمْهَریْراً: «این در حالى است که بهشتیان نه آفتاب سوزان را در آنها مى بینند و نه سرما را»(2)(3)
* * *

(1). جالب اینکه ظل ظلیل به معناى سایه سایه دار است که در مجموع کنایه از سایه کامل و همیشگى و عالى است - در آیات متعدد دیگرى نیز اشاره به مسأله سایه ها شده است، مانند رعد 35 پس 56 و مرسلات 41.
(2). «زمهریر» از ماده «زمهر» به معناى شدّت سرما یا شدت غضب است، و در اینجا معناى اوّل مراد است.
(3). همین معنا در آیات 30 واقعه و 56 یس و 41 مرسلات نیز آمده است.