اشاره
در بحث معاد جسمانى این حقیقت به خوبى روشن شد که از نظر قرآن مجید معاد هم جنبه جسمانى دارد و هم جنبه روحانى، چرا که انسان در آن صحنه با جسم و روح حاضر مى شود، و طبعاً باید در هر دو جنبه غرق مواهب و برکات الهى گردد.
آنها که نعمت هاى بهشتى را همه معنوى و روحانى مى پندارند، و آیاتى که دلالت بر نعمت هاى جسمانى مى کند همه را به زبان کنایه فرض مى کنند، در حقیقت از این نکته غافلند که انحصار نعمت هاى بهشتى به نعمت هاى روحانى مفهومش نفى معاد جسمانى است که برخلاف صریح آیات قرآن است.
و اصولا چنانکه در بحث معاد جسمانى گفتیم «جسم» و «روح» دو همزاد به هم پیوسته اند، همان گونه که در این جهان جدا از یکدیگر نمى توانستند به تکامل ادامه دهند، در آن جهان نیز براى بهره گیرى از مواهب الهى جدا از یکدیگر نمى توانند باشند (دقت کنید).
به هر حال نعمت هاى جسمانى بهشت مانند نعمت هاى معنوى بسیار متنوع و گسترده و جالب و دل انگیز است و قرآن روى آن بسیار تکیه کرده است تا از این طریق توجه همه انسان ها را به اعمال و صفات و فضائل که سرچشمه این مواهب است جلب کند (و مى دانیم نوع بشر بیش از آنچه به نعمت هاى روحانى مى اندیشد توجّه به مواهب جسمانى دارد) و در عین حال - چنانکه در فصل بعد خواهیم دید - فصل مهمى براى بیان نعمت هاى معنوى و لذات روحانى بهشت گشوده است که اگر از نظر گستردگى بیان در حدّ نعمت هاى مادى نیست ولى از نظر کیفیت و معناى، بسیار بر آن پیش مى گیرد.
با این اشاره به شرح فشرده نعمت هاى مادى بهشت باز مى گردیم، و آنها را تحت عناوین زیر بررسى مى کنیم:
1- باغ هاى بهشتى.
2- سایه هاى لذّت بخش.
3- مساکن و قصور.
4- فرش ها و ارائک.
5- غذاها و ظرف ها.
6- شراب هاى طهور.
7- برترین شراب بهشتى.
8- ظروف و جام ها.
9- لباس ها و زینت ها
10- همسران بهشتى.
11- خادمان و ساقیان.
12- پذیرایى کنندگان.
13- پیش پذیرایى.
14- نعمت هایى که به تصور نمى گنجد.
در هریک از موضوعات بالا آیات متعددى در قرآن مجید به چشم مى خورد اکنون به سراغ آنها مى رویم، و از هر چمنى گلى مى چینیم:
* * *