در سوره معارج از آیه 22 تا 34 مجموعه صفاتى را (ضمن بیان نه صفت) بیان مى کند و به دنبال آن وعده بهشت به صاحبان آنها مى دهد، این صفات عبارتند از مداومت بر نماز، قرار دادن حق ثابتى در اموال براى محرومان، ایمان به روز جزا، ترس از عذاب پروردگار، حفظ دامان از بى عفتى، اداء امانت، وفاى به عهد، اداء شهادت به حق، و محافظت بر آداب و شرایط و روح نماز، و به دنبال آن مى فرماید: «اُولئکَ فی جَنّات مُکْرَمُونَ» «این گوره با عظمت، در باغ هاى بهشتى گرامى داشته مى شوند» تعبیرى که هم واجد نعمت هاى مادى و هم روحانى است جالب اینکه: این صفات نه گانه از نماز شروع مى شود، و به نماز پایان مى یابد، با این تفاوت که در مرحله نخست از مداومت بر نماز سخن مى گوید، و در مرحله آخر از محافظت بر آن که تفسیر به حفظ آداب و شرایط و خصوصیات آن شده است، آداب و شرایطى که هم ظاهر نماز را از فساد و بطلان حفظ مى کند، هم روح نماز را که حضور قلب است تقویت مى نماید، و هم موانعى را که سد راه قبول آن است، همچون خوردن اموال حرام، نوشیدن شراب، غیبت و امثال آن، از بین مى برد.
به این ترتیب آغاز اعمال خیر نماز است، و پایان آنها نیز نماز مى باشد، و اتفاقاً از نظر برنامه زمانى نخستین چیزى که بر انسان بالغ واجب مى شود نماز، و آخرین چیزى که تا پایان عمر نیز همراه اوست، نماز است.
جالب اینکه محافظت انسان نسبت به نماز طرفینى است، هم او باید نماز را از فساد خلل حفظ کند و هم نماز انسان را از تباهى و فساد محافظت مى کند و شاهد آن «اِنَّ الصَّلوة تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ» است.
این سخن را با حدیثى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) پایان مى دهیم فرمود: مَنْ حافَظَ عَلَیْها کانَتْ لَهُ نُوراً وَ بُرْهاناً وَ نَجاةً یَوْمَ الْقِیامَةِ: «هرکس نماز خود را محافظت کند نماز براى او مایه نور و روشنایى و آگاهى و نجات در روز قیامت است».(1)
* * *

(1). تفسیر «روح البیان»، جلد 10، صفحه 167.