یکى دیگر از نشانه هاى نزدیکى قیامت خاموشى چشمه خورشید و کدورت و تیرگى ستارگان است، چنانکه قرآن مى گوید: «در آن هنگام که طومار خورشید درهم پیچیده شود و ستارگان تاریک گردد»! (اِذَا الشَّمْسُ کُوِّرَتْ وَ اِذَا النُّجُومُ انْکَدَرَتْ)
«کوّرت» از ماده «تکویر» در اصل به معناى پیچیدن و جمع و جور کردن چیزى است، مانند پیچیدن عمامه بر سر، این واژه به معناى تاریک شدن یا افکندن نیز آمده است، و ظاهراً این دو معنا در مورد خورشید لازم و ملزوم یکدیگر است، به این ترتیب که خورشید تدریجاً لاغر و جمع و جور مى شود، و رو به تاریکى و بى فروغى مى گذارد.
«اِنْکَدَرَتْ» از مادّه «انکدار» به معناى تیرگى و تاریکى یا سقوط و پراکندگى است، و ظاهراً هر دو معنا در مورد ستارگان لازم و ملزوم یکدیگر است.
آرى طبق گواهى قرآن در پایان جهان، پر فروغ ترین مبدأ نور در منظومه شمسى ما که مایه روشنایى تمام سیّارات است خاموش و جمع مى شود، و ستارگان دیگر نیز به همین سرنوشت گرفتار مى گردند.
فخر رازى در یکى از عبارات خود مى گوید که بعضى «کُوِّرَتْ» را از ریشه «کور»! به معناى نابینا دانسته اند(1)
دانشمندان امروز معتقدند انرژى خورشید که در فضا پخش مى شود از احتراق هسته اى به دست مى آید که سوخت آن ئیدروژن و خاکسترش هلیوم است.(2)
و نیز به همین دلیل در هر شبانه روز سیصد و پنجاه هزار میلیون تُن! از وزن این کره کاسته مى شود، و همین امر سبب مى گردد که تدریجاً لاغر و کم نور شود و این همان جمع شدن و کم نور شدن، یعنى دو مفهومى است که در مادّه «تکویر» طبق گفته ارباب لغت وجود دارد، هرچند در شرائط فعلى به خاطر عظمت این کره کاسته شدن این مقدار تأثیر فورى در وضع آن ندارد.
البتّه اگر سرعت کاهش به مقیاس کنونى باشد ممکن است تحقق این موضوع میلیون ها یا میلیاردها سال به طول انجامد، ولى هیچ کس از شرایط آینده کیهانى با خبر نیست، ممکن است شرایطى به وجود آید که این کاهش جرم و نور شتاب گیرد، و در مدّتى کوتاه این مبدأ عظیم وجوشان نور و حرارت به کلى از فعّالیت ساقط گردد.
همین معنا در مورد سایر کرات آسمانى نیز صادق است.
نظام موجود کواکب نیز در هم مى ریزد، گویى تعادل جاذبه و دافعه که ارتباط با «جرم ها» و «سرعت حرکت» آنها دارد به هم مى خورد، و شاید این همان چیزى است که در قرآن مجید در جایى دیگر به آن اشاره کرده، مى فرماید: (وَ اِذَا الْکَواکِبُ انْتَثَرَتْ): «آن زمان ستارگان پراکنده شوند و فرو ریزند» (انفطار - 2).
البتّه این آیه تفسیر دیگرى دارد که در بحث آینده به خواست خدا خواهد آمد.
در سوره قیامت نیز مى خوانیم: «در آن هنگام که چشم ها در شدّت وحشت به گردش درمى آید، و ماه بى نور مى گردد، و خورشید و ماه یکجا جمع مى شود، و انسان مى گوید راه فرار کجاست»؟!
(فَاِذا بَرِقَ الْبَصَرُ - وَخَسَفَ الْقَمَرُ وَ جُمِعَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ - یَقُولُ الاْنسانُ اَیْنَ الْمَفَرُّ)(قیامت - 7 تا 10).
از این آیات به خوبى مى توان استفاده کرد که تمام این حوادث به طور ناگهانى انجام مى شود نه تدریجى وگرنه انسانى در آن زمان وجود نخواهد داشت که چنین سختى بگوید (دقت کنید).
جمع شدن خورشید و ماه ممکن است از این جهت باشد که با از بین رفتن تعادل «جاذبه» و «دافعه» کره ماه جذب به مرکز اصلى یعنى خورشید خواهد شد.
این سخن را با اشاره به آیه دیگرى از قرآن در این رابطه پایان مى دهیم، مى فرماید: (فَاِذَا النُّجُومُ طُمِسَتْ): «هنگامى که ستارگان محو و تاریک شوند» (مرسلات - 8).
این تعبیر نیز هماهنگ با آیات فوق و از لوازم آنهاست.
مجدّداً یادآور مى شویم که این مسائل هم اکنون در جهان هستى در جریان است، ولى به صورت تدریجى، اما در پایان دنیا شدت مى گیرد و طىّ یک سلسله حوادث زنجیره اى تند و ناگهانى این نظام فرو مى ریزد و به عمر این جهان، به فرمان خدا، پایان داده مى شود.
* * *

(1). تفسیر کبیر، جلد 31، صفحه 66.

(2). زندگى و مرگ ستارگان صفحه 92.