این مطلب در آیات متعددى از قرآن مجید منعکس است و مراحل مختلفى براى آن ذکر شده که مى توان آن را در هشت مرحله تنظیم و خلاصه کرد:
«نخست» این کوه ها به لرزه در مى آیند: (یَوْمَ تَرْجُفُ الاْرْضُ وَ الْجِبالُ) (مزمل - 14)
در مرحله دوّم از جا کنده مى شوند: (وَ حُمِلَتِ الْأَرْضُ وَ الْجِبالُ) (حاقه - 14).
در مرحله سوّم به حرکت در مى آیند (وَتَسیرُ الْجِبالُ سَیْراً) (طور - 10).
در مرحله چهارم در هم کوبیده مى شوند (فَدُ کَّتا دَکَةً واحِدةً) (حاقّه - 14) «زمین و کوه ها یکباره در هم کوبیده مى شوند».
در مرحله پنجم به صورت توده اى از شن هاى متراکم در مى آیند (وَ کانَتِ الْجِبالُ کَثیباً مَهیلا) (مزمّل - 14).
در مرحله ششم به صورت گرد و غبار پراکنده مى شوند (وَبُسَّتِ الْجِبالُ بَسّاً فَکانَتْ هَباءاً مُنْبَثّاً)(واقعه - 5 و 6).
در مرحله هفتم به شکل پشم هاى حلاجى که با تند باد حرکت کنند و تنها رنگى از آنها در آسمان دیده مى شود در مى آیند (وَتَکوُنُ الْجِبالُ کَالْعِهْنِ الْمَنْفُوشِ) (قارعه - 5).
و سرانجام در هشتمین مرحله شبحى از آنها همجون شبح یک سراب در یک بیابان خشک باقى مى ماند! (وَ سُیِّرَتِ الْجِبالُ فَکانَتْ سَراباً) (نبأ 20).
به این ترتیب کوه ها به کلى از میان مى روند و اثرى از آنها باقى نمى ماند و صفحه زمین صاف و هموار خواهد شد (فَیَذَرُها قاعاً صَفْصَفاً) (طه 106).(1)
آیا این حوادث عجیب و هولناک که دامنگیر کوه ها مى شود بر اثر انفجارات درونى، و متلاشى شدن نظام اتمى آنها، و آزاد شدن انرژى هاى نهفته درونى است؟ یا ضربه اى از خارج بر آنها وارد مى شود، مانند برخورد سیّاره هاى آسمانى با سرعت و جاذبه شدید به یکدیگر؟ یا علل دیگرى که امروز براى ما ناشناخته است؟
هیچ کس به درستى نمى تواند پاسخى به این سؤالات بدهد، و علوم روز نیز از توضیح این مطلب عاجز است، همین اندازه مى گوید که در کرات آسمانى در گذشته و حال انفجارات عظیمى روى داده و مى دهد، حتى از تفسیر علل آن نیز عاجز است.
همین اندازه مى دانیم که به شهادت قرآن این حوادث در پایان دنیا واقع مى شود، هرچند علل آن براى ما ناشناخته است.
* * *

(1). «قاع» به معناى زمین صاف و هموار و «صَفْصَفّ» به معناى زمینى است خالى از هرگونه گیاه، و یا زمین صاف و مسطح، و در این صورت هر دو به یک معنا و براى تأکید خواهد بود.